ΔΗΜΟΣ ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ - ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

 

Ηρώον πεσόντων Καρδίτσας

Το ηρώο πεσόντων της Καρδίτσας βρίσκεται στην δεξιά πλευρά του προαύλιου χώρου της Μητρόπολης Καρδίτσας, του Ι. Ν. Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης.

Πρόκειται για έναν μαρμάρινο οβελίσκο (τετράεδρη μαρμάρινη στήλη), που λεπταίνει βαθμιαία προς την κορυφή του και στην κορωνίδα καταλήγει σε πυραμιδοειδή απόληξη.

Η στήλη στο κάτω μέρος είναι λαξεμένη κατά τέτοιο τρόπο που σχηματίζει κοιλότητες στις τέσσερις πλευρές της. Στην κοιλότητα της πρόσοψης υπάρχει μια ανάγλυφη παράσταση που εικονίζει μια σύνθεση από έναν σταυρό, ένα κλάδο δάφνης, και ένα ξίφος. 

Η στήλη είναι τοποθετημένη πάνω σε ένα μαρμάρινο βάθρο, τεσσάρων επιπέδων. Στο δεύτερο επίπεδο περιμετρικά, υπάρχουν τέσσερις κιονίσκοι οι οποίοι συνδέονται μεταξύ τους με δύο μεταλλικές βέργες κοσμώντας και οριοθετώντας το μνημείο.

Το έργο φιλοτεχνήθηκε και κατασκευάστηκε από το Μαρμαρογλυφείο Ιωαν. Καραβά  από τον Βόλο.

Το μνημείο σε όλες τις όψεις του υπάρχουν διάφορα ανάγλυφα σύμβολα και αναγράφονται τα ονόματα των πεσόντων.

Στην πρόσοψη της κορωνίδας αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«ΟΙ ΕΚ ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ  ΕΝ ΠΟΛΕΜΟΙΣ ΘΑΝΟΝΤΕΣ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΑΠΟ ΕΤΟΥΣ 1912».

Ακολουθεί μία περιμετρική εγκοπή στη μαρμάρινη επιφάνεια και κάτω από αυτή υπάρχει μια ανάγλυφη παράσταση που εικονίζει έναν δικέφαλο αετό. Τα δύο κεφάλια του αετού φέρουν κορώνες. Στο σώμα του αετού εικονίζεται ένα οικόσημο με ένα σταυρό στο εσωτερικό του, το οποίο είναι επίσης στεφανωμένο με μία κορώνα. Ο αετός με το δεξί του πόδι κρατάει μια ρομφαία και με το αριστερό του, την υδρόγειο με σταυρό στην κορυφή της.

Ο δικέφαλος αετός ως έμβλημα,  έχει συνδεθεί  αναπόσπαστα με την ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η εξέλιξη του συγκεκριμένου συμβόλου στον χρόνο αποκαλύπτει τις πολυσύνθετες όψεις μετασχηματισμού του βυζαντινού κράτους.

Εδώ στο μνημείο ο δικέφαλος αετός συμβολίζει την έναρξη του νέου ελληνισμού.

Κάτω από την παράσταση αναγράφονται τα ονόματα των πεσόντων ως εξής: «ΛΟΧΑΓΟΙ  ΔΕΔΟΥΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΚΑΡΑΚΩΣΤΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΑΝΘΥΠΟΛΟΧΑΓΟΙ

ΑΖΑΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ

ΚΟΥΚΟΥΛΕΤΣΟΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ

ΠΕΤΙΝΤΖΟΓΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ

ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΛΟΧΙΑΙ

ΧΑΤΖΗΜΗΤΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΠΑΥΛΟΥ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ

ΠΕΤΣΟΜΙΧΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΜΠΑΣΔΕΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

ΣΤΡΑΤΙΩΤΑΙ

ΒΛΑΧΑΒΑΣ ΑΝΑΣ.

ΓΕΡΟΝΤΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚ.

ΓΚΕΚΑΣ ΝΙΚ.

ΓΚΑΡΝΑΚΗΣ ΚΩΝΣ.

ΓΚΑΓΚΑΝΑΤΣΟΣ ΑΘΑΝ.

ΔΡΟΣΟΣ ΔΗΜΗΤ.

ΚΑΚΟΣ ΖΗΣΗΣ

ΚΑΛΑΝΤΖΗΣ ΝΙΚ.

ΚΑΡΑΦΕΡΗΣ ΓΕΩΡ.

ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΣ ΓΕΩΡ.

ΚΑΤΣΙΚΙΑΣ ΑΣΤΕΩΡΑΔ.

ΚΟΥΤΣΟΓΚΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣ.

ΚΟΝΤΑΚΞΗΣ ΓΕΩΡ.

ΚΩΣΤΑΜΗΣ ΓΡΗΓ.

ΚΟΛΤΣΙΔΑΣ ΑΠΟΣ.

ΚΩΝΤΟΚΩΣΤΑΣ ΔΗΜΗΤ.

ΓΑΚΙΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚ.».

Κάτω από την παράσταση, στην βάση του βάθρου αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής: «ΤΑΥΤΗΝ ΑΦΙΕΡΟΙ ΑΥΤΟΙΣ ΔΗΜΟΣ ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ  ΕΠΙ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΜΠΑΪΡΑΚΤΑΡΗ».

Στην αριστερή πλάγια όψη της στήλης αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«ΛΟΧΑΓΟΣ

ΚΩΣΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

ΛΟΧΙΑΙ

ΣΦΗΚΑΣ ΓΕΩΡΓΟΣ

ΝΟΤΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ

ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ

ΣΤΡΑΤΙΩΤΑΙ

ΣΑΜΑΡΑΚΗΣ ΔΗΜΟΣΘ.

ΣΕΚΛΙΖΙΩΤΗΣ ΑΛΕΞ.

ΠΕΤΡΙΝΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙ.

ΝΙΑΝΙΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙ.

ΣΟΥΛΙΩΤΗΣ ΚΩΝΣΤ.

 ΦΟΥΝΤΑΣ ΑΛΕΞ.

 ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣ. Η.

ΣΧΙΖΑΣ ΑΛΕΞ .

ΓΑΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΜΑΤΟΥΣΗΣ ΚΩΝΣΤΑ

ΜΗΛΑΡΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΔΕΣΠΟΤΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΛΟΧΙΑΣ

ΑΘΑΝ. ΝΑΚΟΣ ΜΟΙΡΑΡΧΟΣ

ΓΕΩΡ. ΝΑΚΟΣ ΤΑΓ/ΡΧΗΣ ΠΕΖ.

 ΑΝΤ. Σ. ΧΡΥΣΙΚΟΣ ΣΤΡ/ΤΗΣ».

Στην κορωνίδα της πίσω όψεως αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ 1940 – 1941».

Ακολουθούν τα ονόματα των πεσόντων στην πίσω όψη της στήλης, τα οποία αναγράφονται εγχάρακτα ως εξής:

«ΑΝΘ/ΓΟΙ

ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ ΚΩΝ.

ΠΑΠΑΚΡΙΒΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΟΣΘ.

ΦΑΛΙΑΓΚΑΣ ΦΩΤ. ΥΠΟΛ.

ΧΑΝΤΖΙΑΡΑΣ ΚΩΝ.

ΑΝΘ/ΣΤΑΙ

ΤΑΝΤΟΣ ΜΙΧ.

ΛΟΧΙΑΙ

ΓΚΟΥΜΑΣ ΠΑΡΑΣΧ.

ΚΑΤΣΑΡΟΣ ΔΗΜ.

ΚΑΤΣΑΡΟΣ ΒΑΣ.

ΔΕΚΑΝΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ ΚΩΝ.

ΚΑΛΟΓΡΙΑΝΝΙΤΗΣ ΒΑΣ.

ΣΟΥΛΙΩΤΗΣ ΛΕΩΝ.

ΣΚΑΡΛΟΣ ΓΕΩΡΓ.

ΠΑΠΑΛΑΜΠΡΟΣ ΚΩΝ.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΑΙ

ΑΣΗΜΕΝΙΟΣ ΠΑΝ.

ΒΛΑΧΟΤΑΣΙΟΣ ΙΩΑΝ.

ΒΕΝΕΤΗΣ ΙΩΑΝ.

ΒΛΑΧΟΣ ή ΜΠΟΥΖΑΚΟΣ ΑΛΕ.

ΓΚΟΥΡΚΟΥΛΑΣ ΔΗΜ.

ΓΚΟΥΡΚΟΥΛΑΣ ΑΡΙΣΤ.

ΖΑΧΑΡΗΣ ΧΡ.

ΚΟΥΜΑΔΙΤΗΣ ΔΗΜ.

ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ ΓΕΩΡ.

ΚΑΛΑΝΤΖΗΣ ΑΠΟΣΤ.

ΚΕΡΑΜΜΙΔΑΣ ΑΠΟΣΤ.

ΛΑΠΠΑΣ ΧΡ.

ΜΑΚΡΗΣ ΧΑΡΙΛ.

ΝΑΣΙΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜ.

ΝΤΑΝΤΑΜΗΣ ΑΘ.

ΠΑΠΑΔΗΣ ΕΥΑΓ.

ΠΟΝΤΑΣ ΑΠΟΣΤ.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΜΙΛΤ.

ΠΑΛΑΝΤΖΑΣ ΕΞΑΡΧ.

ΠΕΤΣΑΣ ΑΘ.

ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣ ΑΝΤ.

ΠΑΛΑΝΤΖΑΣ ΚΩΝ.

ΣΑΤΡΑΤΖΕΜΗΣ ΓΕΩΡΓ.

ΒΑΡΣΑΜΗΣ ΚΩΝ.

ΝΤΑΛΤΑΝΗΣ ΘΕΟΔ.».

Στην δεξιά πλάγια όψη της στήλης αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«ΛΟΧΑΓΟΣ

ΑΓΡΑΦΙΩΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

ΓΚΑΡΑΓΚΟΥΝΗΣ

ΚΟΝΤΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ

ΜΠΙΚΟΣ ΙΩΑΝ.

ΜΠΛΙΤΣΗΣ ΓΕΩΡ.

ΜΠΑΞΕΒΑΝΟΣ ΛΕΩΝΙΔ.

ΜΠΟΥΡΤΟΓΙΑΣ ΑΠΟΣ.

ΜΠΑΡΜΠΑΡΟΥΣΗΣ ΓΕΩΡ.

ΜΑΡΚΟΥΤΗΣ ΓΕΩΡ.

ΜΑΡΚΟΥΤΗΣ ΑΝΔΡ.

ΜΑΛΛΙΩΡΑΣ ΒΑΪΟΣ

ΜΠΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ ΕΥΑΓΓ.

ΜΠΟΥΝΤΟΛΟΣ ΖΗΣΗΣ

ΜΠΑΖΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤ.

ΝΤΑΜΑΤΗΣ ΚΩΝ.

ΝΤΑΛΑΝΙΚΑΣ ΙΩΑΝ.

ΝΤΑΝΤΗΣ ΔΗΜΗΤ.

ΝΤΑΝΤΑΜΗΣ ΣΤΕΡ.

ΝΑΟΥΜΗΣ ΔΗΜΗΤ.

ΞΥΡΑΦΑΚΗΣ ΑΠΟΣ.

 ΠΕΤΕΙΝΑΡΑΣ ΑΘΑΝ. ΛΟΧΙΑΣ

ΠΟΝΤΑΣ ΓΕΩΡ.

ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ ΔΗΜΗΤ.

ΠΑΠΑΜΑΝΟΣ ΒΑΣΙΛ.

ΠΑΠΠΑΣ ΓΕΩΡ.

 ΠΑΠΑΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ Σ.

ΠΑΠΑΛΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΘ.

ΠΑΠΑΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΚΩΝ.

ΠΑΠΑΛΑΜΠΡΟΥ ΑΘΑΝ.

ΣΥΡΓΙΑΝΝΗΣ ΓΕΩΡ.

ΣΕΣΕΠΟΣ ΓΕΩΡ.

ΤΣΑΓΑΝΟΣ ΠΕΡΙΚ.

ΤΣΟΥΚΑΣ ΕΠΑΜ.

ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ ΔΗΜΗΤ.

ΤΣΙΜΟΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓ.

ΤΑΜΠΑΚΗΣ ΠΑΝΑΓ.

ΤΣΙΛΙΜΑΝΗΣ ΙΩΑΝ.

ΧΑΡΚΟΠΛΙΑΣ ΣΤΑΥΡ.

ΧΡΟΝΗΣ ΛΕΩΝΙΔ.».

Έφιππος Ανδριάντας Γεωργίου Καραϊσκάκη

Ο ορειχάλκινος έφιππος ανδριάντας του Γεωργίου Καραϊσκάκη, βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της πόλης της Καρδίτσας. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο έφιππο ανδριάντα στην Ελλάδα.

Πρόκειται για ένα ορειχάλκινο γλυπτό που παριστάνει τον ήρωα του 1821 στην τελευταία μάχη της ζωής του και εκφράζει με μεγάλη πιστότητα την ένταση και την αγωνία του αλόγου, αλλά και την αποφασιστικότητα του ίδιου του ήρωα να πολεμήσει τον εχθρό, αν και ήδη ήταν βαριά άρρωστος. Το βλέμμα του δείχνει ότι ήδη έχει περάσει στην απέναντι όχθη του Αχέροντα, αλλά η ψυχή του υποστηρίζει ως την τελευταία στιγμή τον αγώνα όλης του της ζωής.

Ο εξοπλισμός του αλόγου, τα ρούχα του ήρωα και η αρματωσιά του φιλοτεχνήθηκαν με περισσή λεπτομέρεια, αποδίδοντας τις πληροφορίες που συγκέντρωσε η γλύπτρια από βιβλία, πίνακες ζωγραφικής και άλλες ιστορικές πηγές.

Το γλυπτό είναι τοποθετημένο πάνω σε ένα μαρμάρινο βάθρο σχήματος ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου, με ορθομαρμάρωση και εδράζεται σε μια τετράγωνη μαρμάρινη βάση.

Το έργο φιλοτεχνήθηκε από την γλύπτρια Νικολίτσα-Λητώ Λεοντή, κόρη του γνωστού γλύπτη Ευστάθιου Λεοντή, μετά από πανελλήνιο καλλιτεχνικό διαγωνισμό που ξεκίνησε το 2010, με πρωτοβουλία του τότε Δημάρχου Καρδίτσας Δομήνικου Βερίλλη και συγχρηματοδότηση του Δήμου Καρδίτσας, της Περιφέρειας Θεσσαλίας, της ΠΕΔ Θεσσαλίας και της Ιεράς Μητρόπολης Θεσσαλιώτιδας και Φαναριοφερσάλων. Ανεγέρθηκε το 2017.

Στην πρόσοψη του βάθρου αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗΣ 1782-1827».

Στην αριστερή πλευρά του βάθρου αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΕΡΓΟΥ ΕΠΙ ΔΗΜΑΡΧΩΝ

ΔΟΜΙΝΙΚΟΥ ΒΕΡΙΛΛΗ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΑΠΑΛΟΥ

ΦΩΤΙΟΥ ΑΛΕΞΑΚΟΥ

ΔΗΜΟΣ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ΝΟΜ. ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ

ΠΕΡ. ΕΝΟΤ. ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Τ.Ε.Δ.Κ. ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Π.Ε.Δ. ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

Ι. Μ. ΘΕΣΣΑΛΙΩΤΙΔΟΣ & ΦΑΝΑΡΙΟΦΕΡΣΑΛΩΝ».

Στην δεξιά πλευρά του βάθρου αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«ΓΛΥΠΤΡΙΑ ΝΙΚΟΛΙΤΣΑ – ΛΗΤΩ ΤΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ ΛΕΟΝΤΗ

ΜΕ ΕΠΟΙΗΣΕ ΠΑΤΡΑΙ 2011-2016».

 

Προτομή Γεωργίου Καραϊσκάκη

Η προτομή του ήρωα της επανάστασης του 1821, Γεωργίου Καραϊσκάκη, βρίσκεται στη διασταύρωση των οδών Γ. Καραϊσκάκη και Ταλιαδούρου, σε μικρή πλατεία μπροστά στο εμπορικό κέντρο Καρδίτσας.

Πρόκειται για μια μαρμάρινη προτομή που παριστάνει το τιμώμενο πρόσωπο αρματωμένο με ενδυμασία της εποχής, με φέσι, μεγάλο μουστάκι και μακριά μαλλιά. Είναι τοποθετημένη πάνω σε ένα λιθόκτιστο βάθρο, σχήματος κόλουρης πυραμίδος και εδράζεται σε μια επίσης λιθόκτιστη βάση που δημιουργεί ταυτόχρονα και έναν μικρό ανθόκηπο.

Στη πρόσοψη του βάθρου υπάρχει εντοιχισμένη μια μαρμάρινη πλάκα στην οποία αναγράφονται τα εξής:

«ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗΣ ΣΤΡΑΤΑΡΧΗΣ 1780-1827».

 Το έργο φιλοτέχνησε ο Αθηναίος γλύπτης, Ν. Π. Γεωργαντής, το ονοματεπώνυμο του οποίου αναγράφεται στην αριστερή πλευρά της προτομής ως εξής:

«Ν. Π. ΓΕΩΡΓΑΝΤΗΣ ΓΛΥΠΤΗΣ ΑΘΗΝΑΙΟΣ».

Το μνημείο ανεγέρθηκε με ενέργειες του μητροπολίτη Ιεζεκιήλ το Σεπτέμβριο του 1936. Ο Ιεζεκιήλ κατάφερε μάλιστα να εξασφαλίσει τα χρήματα για την κατασκευή του από ξεχασμένο ποσό, το οποίο είχε συγκεντρωθεί με έρανο 50 χρόνια πριν και είχε κατατεθεί στην ΕΤΕ για το σκοπό αυτό, με πρωτοβουλία του γιου του ήρωα, Σπυρίδωνα, τότε βουλευτή Καρδίτσας.

Στο πίσω μέρος της προτομής υπάρχει εγχάρακτη επιγραφή που αναφέρει τα εξής:

«ΕΓΕΝΕΤΟ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΩΤΙΔΟΣ Κου ΙΕΖΕΚΙΗΛ ΤΟΥ ΑΠΟ ΒΕΛΑΝΙΔΙΑΣ».

Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, υπήρξε μια από τις πιο εξέχουσες φυσιογνωμίες του αγώνα της ανεξαρτησίας. Γεννήθηκε στο Μαυρομμάτι Καρδίτσας το 1780 και έπεσε στη μάχη του Φαλήρου το 1827. Διατέλεσε υπασπιστής του Αλή πασά και αργότερα αρχηγός του αρματολικιού των Αγράφων και στρατάρχης της Ρούμελης.

Έφιππος Ανδριάντας Νικολάου Πλαστήρα

O έφιππος ανδριάντας του Νικολάου Πλαστήρα βρίσκεται στην ομώνυμη πλατεία έναντι του πάρκου Παυσίλυπου.

Πρόκειται για έναν μπρούτζινο έφιππο ανδριάντα που παριστάνει τον Νικόλαο Πλαστήρα (1883-1953) επιβλητικό, ευθυτενή, υπερμεγέθη, με στρατιωτική περιβολή και με γυμνό σπαθί. Είναι τοποθετημένος πάνω σε ένα βραχώδες υψηλό βάθρο.

Το έργο φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Στέλιο Τριάντη το 1986-89 και ανεγέρθηκε με πρωτοβουλία της Ένωσης Επιστημόνων Ν. Καρδίτσας.

Πάνω στο βραχώδες βάθρο υπάρχουν τρις αναθηματικές μαρμάρινες πλάκες στις οποίες αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«ΕΓΙΝΕ ΤΟ ΕΤΟΣ 1989 ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ ΝΟΜΟΥ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΕΠΙ ΠΡΟΕΔΡΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΤΕΦ. ΚΟΥΤΡΑ».

«ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΛΑΣΤΗΡΑΣ Ο ΑΞΙΟΣ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ ΜΑΥΡΟΣ ΚΑΒΑΛΑΡΗΣ 1883-1953».

«ΤΡΙΑΝΤΗΣ ΓΛΥΠΤΗΣ 1989»

Η τοποθέτηση του γλυπτού στην πολυσύχναστη πλατεία εκφράζει την ιδιαίτερη εκτίμηση της γενέτειράς του για τον «μαύρο καβαλάρη», ήρωα της Μικράς Ασίας και αρχηγό της επανάστασης του 1922, ο οποίος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στις μεσοπολεμικές πολιτικές εξελίξεις και διετέλεσε τρεις φορές πρωθυπουργός στο διάστημα 1945-1953.

 

Προτομή Νικολάου Πλαστήρα Καρδίτσας

Η προτομή του Νικολάου Πλαστήρα βρίσκεται στον περίβολο χώρο της Δημοτικής αγοράς. Παλαιότερα η προτομή βρίσκονταν στο πάρκο του Παυσίλυπου στο κέντρο της πόλης.

Πρόκειται για μια μαρμάρινη προτομή του τιμώμενου προσώπου ο οποίος παριστάνεται σε αυστηρή μετωπική στάση. Το κεφάλι του αποδίδεται με αρκετή λεπτομέρεια και ρεαλιστική ακρίβεια. Είναι ηλικιωμένος, φαλακρός με μουστάκι, ήρεμος και σχεδόν ανέκφραστος καθώς το βλέμμα του ατενίζει μπροστά. Φοράει σταυρωτό σακάκι και γραβάτα και φέρει δύο στρογγυλά παράσημα στο στέρνο του, δεξιά κι αριστερά. Το μπούστο του δίνεται στιβαρό, λιτό και σχεδόν σχηματοποιημένο, γεγονός που ενισχύεται από το ότι οι ώμοι του τελειώνουν απότομα, δίχως να του αποδίδονται καθόλου χέρια.

Η προτομή και τα βάθρο της έχουν δουλευτεί πάνω στο ίδιο κομμάτι μαρμάρου και είναι τοποθετημένη πάνω σε μία ορθογώνια παραλληλεπίπεδη μαρμάρινη βάση και όλο μαζί εδράζεται σε μια τετράγωνη εξέδρα, με ορθομαρμάρωση.

Στην πρόσοψη της στήλης του βάθρου αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«Ο ΔΗΜΟΣ ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ  ΕΙΣ ΤΟ ΜΕΓΑ ΤΕΚΝΟΝ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΟΝ ΝΙΚΟΛΑΟΝ  ΠΛΑΣΤΗΡΑΝ ΑΝΑΔΕΙΧΘΕΝΤΑ ΑΡΧΗΓΟΝ  ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟ 1922  ΚΑΙ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΝ ΚΑΤΑ ΤΑ ΕΤΗ  1945, 1950 ΚΑΙ 1951  ΑΝΕΓΕΡΘΗ ΤΟΝ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΝ 1952».

Το μνημείο ανεγέρθηκε το 1957 στον χώρο του Παυσίλυπου, με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου επί Δημάρχου Αθαν. Μπλατσούκα και το 2018 μεταφέρθηκε στον χώρο της δημοτικής αγοράς. Το έργο φιλοτέχνησε ο γλύπτης Κλέαρχος Λουκόπουλος (Θέρμο Αιτωλίας 1906 – Αθήνα 1995), σύμφωνα με αναθηματική επιγραφή του δημιουργού: «ΚΛ. ΛΟΥΚΟΠΟΥΛΟΣ ΕΠΟΙΕΙ». 

Προτομή Διονυσίου Σκυλόσοφου

Η προτομή του Διονυσίου Σκυλόσοφου βρίσκεται στον προαύλιο χώρο της Μητρόπολης Καρδίτσας, του Ι. Ν. Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, στην δεξιά πλευρά της κεντρικής εισόδου.

Πρόκειται για μια μαρμάρινη προτομή του τιμώμενου προσώπου, που εικονίζεται σε μετωπική στάση με έντονο βλέμμα κοιτάζοντας στο βάθος μπροστά. Έχει μακριά και με κάπως γραμμική απόδοση, μαλλιά, γένια και μουστάκια. Φοράει ιερατικό σκούφο, όπου στην μπροστινή όψη έχει έναν σταυρό. Φοράει επίσης ένα μακρύ φυλλόσχημο εγκόλπιο που πέφτει στο στέρνο του και το οποίο μάλιστα ξεπερνά το όριο της προτομής και φτάνει σε μία λωρίδα βάσης με φυτικό κόσμημα.

Η προτομή είναι τοποθετημένη πάνω σε ένα βάθρο, μιας όρθιας τσιμεντένιας στήλης, σχήματος ορθογώνιου παραλληλεπιπέδου, που στην κορυφή της καταλήγει σε κιονόκρανο. Η στήλη εδράζεται σε μια πεντάεδρη πυραμοειδής βάση και όλο μαζί σε μια τετράγωνη εξέδρα.

Στην πρόσοψη της στήλης υπάρχει μια μαρμάρινη πλάκα πάνω στην οποία αναγράφονται τα εξής:

« † Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΛΑΡΙΣΗΣ – ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Ο ΣΚΥΛΟΣΟΦΟΣ  ΑΡΧΗΓΟΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ 1611  ΠΕΣΩΝ ΕΝΔΟΞΩΣ ΕΙΣ ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟΝ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 1948».

Στην αριστερή πλευρά της βάσης της προτομή υπάρχει εγχάρακτη επιγραφή με το ονοματεπώνυμο του γλύπτη: «ΣΤΕΛΙΟΣ ΤΣΙΧΛΑΣ ΕΠΟΙΕΙ».

Το έργο φιλοτέχνησε ο γλύπτης Στέλιος Τσίχλας και ανεγέρθηκε στις 25 Μαρτίου 1948. Τα αποκαλυπτήρια της προτομής έγιναν με μεγαλοπρέπεια, επισημότητα και πάνδημη συμμετοχή από τον ίδιο τον Μητροπολίτη Ιεζεκιήλ.

Στην πίσω όψη, στην πλάτη της προτομής αναγράφεται εγχάρακτα η διαβάζουμε η επιγραφή: «ΕΓΕΝΕΤΟ  ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΣΕΒ. ΙΕΖΕΚΙΗΛ  1948».

Ο Διονύσιος, ο επονομαζόμενος λόγω της ευρείας του μόρφωσης Φιλόσοφος ή και κοροϊδευτικά από τους Τούρκους Σκυλόσοφος γεννήθηκε στην Παραμυθιά Θεσπρωτίας  το 1540 και πέθανε στα Ιωάννινα το 1611. Υπήρξε Μητροπολίτης Λαρίσης και οργάνωσε την πρώτη μεγάλη επαναστατική εξέγερση κατά των Τούρκων το 1600 – 1601. Η εξέγερση αυτή απέτυχε και μάλιστα πολλοί εξεγερμένοι από την περιοχή θανατώθηκαν, ανάμεσα σε αυτούς και ο πολιούχος της πόλης, ο Άγιος Σεραφείμ. Μερικά χρόνια αργότερα το 1611, οργάνωσε μία δεύτερη εξέγερση στην Ήπειρο και στη Θεσσαλία που κι αυτή είχε παρόμοια τύχη. Αν και οι εξεγερμένοι κατάφεραν να μπουν στα Ιωάννινα και να πυρπολήσουν το τούρκικο διοικητήριο, οι Τούρκοι ωστόσο ανασυντάχθηκαν, έπιασαν τον Διονύσιο και τον έγδαραν ζωντανό σε ένα σπήλαιο των Ιωαννίνων.

Με πρωτοβουλία του Μητροπολίτου Ιεζεκιήλ συστάθηκε επιτροπή που συνέλεξε με έρανο χρήματα για την ανέγερση του γλυπτού αυτού. Ήδη από το 1926 είχε θεσμοθετηθεί λιτανεία των ιερών λειψάνων του πολιούχου Αγίου Σεραφείμ, στην οποία προπορεύεται η περιφορά μίας εικόνας του Διονυσίου76 που υπήρξε συναγωνιστής του. Γενικώς αποδίδονταν τιμές στον Διονύσιο, αν και το πρόσωπο και η δράση του δεν ήταν ομόφωνα αποδεκτά από κάποιους εκκλησιαστικούς κύκλους77 και μάλιστα ήδη από τη δεκαετία του 1930 είχε δοθεί παραγγελία στον Θωμά Θωμόπουλο για την κατασκευή της προτομής του, παραγγελία όμως που δεν ολοκληρώθηκε ως τον θάνατο του γλύπτη. Πιθανώς στα τέλη του 1947 δόθηκε εκ νέου παραγγελία για την κατασκευή της προτομής του Διονυσίου που έγινε με βάση την εικόνα του που περιφερόταν κατά την λιτανεία του Αγίου Σεραφείμ. Τα σχέδια της προτομής και του βάθρου της εκτέθηκαν μάλιστα στο καφενείο «Άρνη» και το μάρμαρο αγοράστηκε από την Αθήνα. Την ίδια περίοδο, όπως περνάει στον τοπικό τύπο της Καρδίτσας, υπήρχε μία έντονη αντιδικία με παράγοντες των Τρικάλων, όπου επίσης απέδιδαν τιμές στον Διονύσιο ως Επίσκοπο Τρίκκης, κάτι που θεωρούταν ανυπόστατο78. Είχε εξάλλου και στα Τρίκαλα φιλοτεχνηθεί από τον Κλέαρχο Λουκόπουλο μία προτομή του Διονυσίου, με μοντέλο όμως έναν σύγχρονο κληρικό. Η προτομή αυτή απαξιώθηκε από τον ίδιο τον Δήμαρχο των Τρικάλων και τοποθετήθηκε σε ένα δημοτικό γκαράζ, ώσπου στις αρχές του 1948 αποφασίστηκε η τοποθέτησή της στην πόλη. Ο Μητροπολίτης Ιεζεκιήλ δεν διαφωνούσε με την απόδοση τιμών στον Διονύσιο από τους Τρικαλινούς, επιχειρηματολογούσε όμως κατά της αποδιδόμενης ιδιότητας στον Διονύσιο ως Επίσκοπου Τρίκκης και ταυτοχρόνως υπέρ του δικαιώματος των Καρδιτσιωτών να τον τιμήσουν, καθώς η Καρδίτσα υπαγόταν στη δικαιοδοσία της Μητρόπολης Λάρισας, όταν Μητροπολίτης της ήταν ο Διονύσιος. Μάλιστα πρότεινε για την τοποθέτηση του γλυπτού στο προαύλιο της εκκλησίας για να μην είναι απαραίτητη η σχετική άδεια του Δήμου. Με την πρόταση της γλυπτικής προτομής εξάλλου παρέκαμπτε ένα ακόμη δύσκολο σημείο: η εικόνα του Διονυσίου, ως έκπτωτου από το Πατριαρχείο, δεν μπορούσε δεν τοποθετηθεί ως ‘’εικόνα ιερωμένου’’ στο εσωτερικό της εκκλησίας79. Τα αποκαλυπτήρια της προτομής έγιναν με μεγαλοπρέπεια, επισημότητα και πάνδημη συμμετοχή από τον ίδιο τον Μητροπολίτη Ιεζεκιήλ στις 25 Μαρτίου 1948. Ήδη στον περίβολο του ναού βρισκόταν από παλιότερα το ηρώο πεσόντων και η ανάγλυφη επιτύμβια στήλη του Γ. Λαΐου. Πολύ λίγο αργότερα επρόκειτο να τοποθετηθεί η προτομή του Επισκόπου Κίτρους Νικόλαου, ενώ πάρα πολλά χρόνια μετά μεταφέρθηκε εκεί και η προτομή του Ιεζεκιήλ.

 

Προτομή Επισκόπου Κίτρου Νικολάου

Η προτομή του Επισκόπου Κίτρου Νικολάου βρίσκεται στον προαύλιο χώρο της Μητρόπολης Καρδίτσας, του Ι. Ν. Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, στην αριστερή πλευρά της κεντρικής εισόδου.

Πρόκειται για μια μαρμάρινη προτομή του τιμώμενου προσώπου, που εικονίζεται σε μετωπική στάση. Φοράει καλυμμαύκι, το βέλο του οποίου σκεπάζει τους ώμους του. Έχει μουστάκια και γένια που φτάνουν ως το στέρνο του, περιοχή που επίσης ορίζεται από τους γιακάδες του ράσου του και από ένα μακρύ φυλλόσχημο εγκόλπιο που υπερβαίνει το κατώτερο όριο της προτομής και φτάνει σε μία λωρίδα με φυτικά κοσμήματα που βρίσκεται ανάμεσα στην προτομή και τη βάση της.

Η προτομή είναι τοποθετημένη πάνω σε ένα βάθρο, μιας όρθιας τσιμεντένιας στήλης, σχήματος ορθογώνιου παραλληλεπιπέδου, που στην κορυφή της καταλήγει σε κιονόκρανο. Η στήλη εδράζεται σε μια πεντάεδρη πυραμοειδής βάση και όλο μαζί σε μια τετράγωνη εξέδρα.

Στην πρόσοψη της στήλης υπάρχει μια μαρμάρινη πλάκα πάνω στην οποία αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«† Ο ΣΥΝΑΡΧΗΓΟΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ 1878 ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΙΤΡΟΥΣ (ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ  ΝΙΚΟΛΑΟΣ».

Στην πίσω όψη, στην πλάτη της προτομής αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής: «ΕΓΕΝΕΤΟ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΣΕΒ. ΙΕΖΕΚΙΗΛ 1948».

Το έργο φιλοτέχνησε ο γλύπτης Στέλιος Τσίχλας.

 Ο Επίσκοπος Κίτρους Νικόλαος γεννήθηκε το 1840 στη Στενήμαχο Αν. Θράκης και πέθανε το 1882 στον Πειραιά. Υπήρξε άνθρωπος ιδιαίτερα μορφωμένος, μυήθηκε από πολύ νωρίς και συμμετείχε ενεργά στην υπόθεση του απελευθερωτικού αγώνα. Ως επίσκοπος Κολινδρού ύψωσε την σημαία της επανάστασης εκεί το 1878. Όταν η επανάσταση ατόνησε στη Μακεδονία, πέρασε στη Θεσσαλία και συνέχισε τη δράση του μαζί με τους ντόπιους επαναστάτες με ορμητήριο το χωριό Λουτρό της Καρδίτσας. Συμμετείχε μάλιστα κι αυτός στην Μάχη της Ματαράγκας της 21ης Μαΐου 1878. Κατόπιν πέρασε στη Λαμία και τέλος κατέβηκε στον Πειραιά, όπου και πέθανε από φυματίωση.

Η προτομή του φιλοτεχνήθηκε λίγο αργότερα και με τον ίδιο τρόπο με αυτήν του Διονυσίου που στέκεται στα δεξιά της εισόδου του ναού. Και με την περίπτωση του Νικολάου υπήρχε ένας περιορισμός στην παρουσίαση της μορφής του στο εσωτερικό της εκκλησίας και για το λόγο αυτό τοποθετήθηκε η γλυπτική προτομή του στο προαύλιο της Μητρόπολης, όπου ήδη βρισκόταν το ηρώο πεσόντων, η ανάγλυφη επιτύμβια στήλη του Γ. Λαΐου, η προτομή του Διονυσίου και πάρα πολλά χρόνια μετά επρόκειτο να μεταφερθεί εκεί και η προτομή του ίδιου του Ιεζεκιήλ.

 

Προτομή Γεωργίου Λάιου Καρδίτσας

Η προτομή του Γωργίου Λάιου βρίσκεται  στην αριστερή πλευρά του προαύλιου χώρου της Μητρόπολης Καρδίτσας, του Ι. Ν. των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης.

Πρόκειται για μια ανάγλυφη, μαρμάρινη επιτύμβια στήλη, στην οποία ο Γεώργιος Λάιος παριστάνεται σε μετωπική στάση, στραμμένος προς τα αριστερά. Έχει κοντά μαλλιά και μουστάκι. Το τιμώμενο πρόσωπο αποδίδεται πάνω στη στήλη μόνο με την κεφαλή του. Κάτω ακριβώς υπάρχει εγχάρακτη η φράση:

«ΗΡΩΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΑΪΟΣ  ΓΕΝΝΑΙΩΣ ΠΕΣΩΝ ΤΗΝ 21 ΜΑΡΤΟΥ 1878  ΕΝ ΜΑΤΑΡΑΓΚΑ».

Κάτω από την επιγραφή αυτή υπάρχει άλλη μία ανάγλυφη παράσταση, που εικονίζονται δύο όπλα με τις κάνες στραμμένες προς τα πάνω και δύο λάβαρα στεφανωμένα με δάφνες.

Στη μέση περίπου του ύψους της μπροστινής όψης της βάσης του αγάλματος είναι τοποθετημένη μία μαρμάρινη πλάκα, πάνω στην οποία είναι χαραγμένη η εξής επιγραφή: «ΓΕΩΡ. ΛΑΪΟΣ  ΣΥΝΑΡΧΗΓΟΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΚΗΣ  ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ 1878  ΠΕΣΩΝ ΕΝ ΜΑΤΑΡΑΓΚΑ».

Στο πίσω μέρος της στήλης (περίπου στο μέσο του ύψους της) είναι χαραγμένο το επίγραμμα:

 «ΑΣΤΡΑΠΗ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΙΕΝΑ 

ΛΑΜΨΙ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ ΣΠΑΘΙΟΥ ΜΑΣ

ΗΛΘΕΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΜΑΤΑΡΑΓΚΑΝ

ΗΛΘΕΣ ΜΙΑ ΣΤΙΓΜΗ, ΙΝΑ ΔΙΩΞΗΣ ΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ ΤΟΥ ΚΑΙΡΟΥ ΜΑΣ ΕΣΒΥΣΕΣ ΜΑ ΛΑΜΠΕΙΣ ΑΣΤΡΟ

ΜΕΣ ΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟΝ ΤΗΣ ΔΟΞΗΣ

ΕΝΤΑΥΘΑ ΣΥΝΑΠΕΘΑΝΟΝ

ΚΑΙ ΟΙ ΥΠΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ

ΠΕΡ. ΘΕΟΔΩΡΟΥ

ΚΑΙ Κ. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΟΥΛΗΣ».

Ο Γεώργιος Λάιος (Παλαιοξάρι Δωρίδας ; – Πετρομαγούλα Ματαγάγκας 21η Μαΐου 1878) υπηρετούσε στον ελληνικό στρατό που στις αρχές του 1878 στάλθηκε στη Θεσσαλία για να υπερασπιστεί τον άμαχο πληθυσμό και σχεδόν αμέσως ανακλήθηκε κάτω από την πίεση των Μεγάλων Δυνάμεων. Ο Λάιος μαζί με άλλους συναγωνιστές του απομακρύνθηκαν από την επίσημη γραμμή της υποχώρησης του ελληνικού στρατού και ενώθηκαν με επαναστατικό πυρήνα άλλων αξιωματικών και ατάκτων που δρούσε στη Θεσσαλία με αρχηγό τον Κωνσταντίνο Ισχόμαχο. Το επαναστατικό αυτό κίνημα του 1878 κράτησε θερμό το αίτημα του αλυτρωτισμού της Θεσσαλίας και οδήγησε λίγο αργότερα σε διευθέτηση αυτού του ζητήματος, όταν με στο Συνέδριο του Βερολίνου (1880) και την επικύρωση αυτού με την Συνθήκη της Κωνσταντινουπόλεως (1881) αποφασίστηκε η προσάρτηση της Θεσσαλίας και της Άρτας στο Ελληνικό Κράτος. Ο Λάιος σκοτώθηκε κατά τη μάχη της Ματαράγκας - Πετρομαγούλας και η μαρμάρινη αυτή στήλη είχε χαραχτεί με πρωτοβουλία και παραγγελία του συναγωνιστή του Δημητρίου Τερτίπη, για να τοποθετηθεί στον τάφο του, στον τόπο θανάτου του Λαΐου. Η στήλη όμως δε στήθηκε ποτέ εκεί, γιατί το σημείο εκείνο ήταν ιδιοκτησία τούρκου αξιωματούχου, ο οποίος φυσικά δεν δέχτηκε να στηθεί σε χώρο ιδιοκτησίας του στήλη επιτύμβια, τιμητική και αναμνηστική για έναν επαναστάτη που είχε αναλάβει δράση κατά της Οθωμανικής Υψηλής Πύλης. Η στήλη για πάρα πολλά χρόνια έμεινε παραπεταμένη σε μία αυλή του γειτονικού χωριού των Σοφάδων, ώσπου το πληροφορήθηκε ο Μητροπολίτης Ιεζεκιήλ64, ο οποίος ενήργησε και άμεσα την έστησε στον περίβολο του Μητροπολιτικού Ναού των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης65. Η στήλη παραμένει σε αυτό το σημείο με μία διακοπή που σημειώθηκε στην διάρκεια του Εμφυλίου. Την περίοδο εκείνη ο εθνικός στρατός είχε επιτάξει τα σχολεία και για τα μαθήματα των παιδιών χρησιμοποιούνταν οι εκκλησίες και μαζί με αυτές και ο μητροπολιτικός ναός. Τα παιδιά λοιπόν στο παιγνίδι τους έριξαν τη στήλη και ο Μητροπολίτης αποφάσισε να την αποσύρει προσωρινά και να την ξανατοποθετήσει, όταν θα άρχιζαν να λειτουργούν πάλι τα σχολεία66, αν και κατά την γνώμη του η στήλη θα ήταν καλύτερα να τοποθετηθεί στο Παυσίλυπο. Τα τελευταία χρόνια η τοπική ιστορία έχει μπει στο ωρολόγιο πρόγραμμα του Δημοτικού Σχολείου και τα παιδιά διδάσκονται κάποια πράγματα για τον Γ. Λάιο, την ιστορία και την συνεισφορά του στον αγώνα για την απελευθέρωση της Καρδίτσας. Για τους λίγο παλιότερους –εκτός ίσως από τους ελάχιστους μυημένους- η προσωπικότητα του Λάιου παρέμενε απολύτως άγνωστη· ενδεχομένως μάλιστα η τοποθέτησή της στήλης του στο προαύλιο του Μητροπολιτικού Ναού των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης φάνταζε ακατανόητη. Όταν τοποθετήθηκε η στήλη, προϋπήρχε ήδη το ηρώο πεσόντων, ενώ λίγο αργότερα επρόκειτο να στηθούν άλλες δύο προτομές εθνομαρτύρων ιερωμένων και πολύ πρόσφατα μία ακόμη προτομή αυτή του Μ. Ιεζεκιήλ. Όλα αυτά τα μνημεία –εκτός ίσως από το τελευταίο- δημιουργούν ένα πάρκο γλυπτών που μνημονεύουν και τιμούν εθνομάρτυρες.

 

Προτομή Μητροπολίτη Ιεζεκιήλ

Η προτομή του Μητροπολίτη Ιεζεκιήλ βρίσκεται στον προαύλιο χώρο της Μητρόπολης Καρδίτσας, του  Ναού Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, στην δεξιά πλευρά, ακριβώς δίπλα από την είσοδο της εκκλησίας, από την οδό Ιεζεκιήλ.

Πρόκειται για μια μαρμάρινη προτομή του τιμώμενου προσώπου που εμφανίζεται σε μετωπική στάση. Φοράει καλυμμαύκι με μακρύ βέλο, που πέφτει πίσω στην πλάτη του. Έχει μακριά γενειάδα και το μουστάκι. Φοράει επίσης ένα μακρύ εγκόλπιο, έναν ιερατικό σταυρό και πάρα πολλά παράσημα στην περιοχή της καρδιάς του.

Η προτομή πατάει σε μία λεπτή μαρμάρινη πλάκα και είναι τοποθετημένη πάνω στο βάθρο, μις μαρμάρινη στήλη, σχήματος ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου, η οποία εδράζεται πάνω σε μια τετράγωνη μαρμάρινη βάση.

Στην πρόσοψη της στήλης αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«ΜΗΤΡΟΠΟΛΤΗΣ ΙΕΖΕΚΙΗΛ ΙΔΡΥΤΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ».

Στην πίσω όψη της στήλης υπάρχει αναθηματική επιγραφή όπου αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«ΑΝΗΓΕΡΘΗ  ΥΠΟ ΤΟΥ  ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ  ΤΟΥ  ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΔΙ’ ΕΡΑΝΟΥ  ΕΝ ΕΤΕΙ 1963».

Πάνω στο σώμα της προτομής, στη δεξιά πλευρά είναι χαραγμένο το όνομα της γλύπτριας και η χρονολόγηση του έργου: «ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΧΑΛΕΠΑ 1961».

Ο Ιεζεκιήλ γεννήθηκε το 1874 στην Καλαμάτα  και πέθανε το 1953 στην Καρδίτσα. Ως Μητροπολίτης Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων (1924 - 1950) ανέπτυξε έντονο φιλανθρωπικό και κοινωνικό έργο, στα πλαίσια του οποίου ενήργησε για τη δημιουργία του νοσοκομείου Καρδίτσας. Για να τιμηθεί ακριβώς αυτή του η προσφορά ανεγέρθηκε αυτό το γλυπτό, το 1963, το οποίο βρισκόταν για πολλά χρόνια στο χώρο του παλιού νοσοκομείου. Το 2002, με πρωτοβουλία του προηγούμενου μητροπολίτη Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων Θεόκλητου, τοποθετήθηκε εκ νέου η προτομή του στο προαύλιο χώρο ου Μητροπολιτικού Ναού των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, δημιουργώντας ένα πάρκο γλυπτών μαζί με τις προτομές που δημιουργήθηκαν με πρωτοβουλία του ίδιου του Ιεζεκιήλ (Διονύσιος Σκυλόσοφος και Επίσκοπος Κίτρους Νικόλαος) ή τοποθετήθηκαν απλώς εκεί με δικές του ενέργειες (ηρώο πεσόντων και Γεώργιος Λάιος).

 

Μνημείο πεσόντων Καρδιτσιωτών στην Κύπρο το 1974

Το μνημείο πεσόντων Καρδιτσιωτών στην Κύπρο το 1974, βρίσκεται στην πλατεία Στρατολογίας Καρδίτσας. Ανεγέρθηκε από τον Δήμο Καρδίτσας σε συνεργασία με τον Σύλλογο Κυπρίων νομού Καρδίτσας για τους πεσόντες και αγνοούμενους Καρδιτσιώτες, το 1974. Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου έγιναν στις 28-9-2008.

Πρόκειται για ένα γλυπτό μεταλλικό σύμπλεγμα που αποτελείται από δύο μεταλλικά όρθια στοιχεία πάνω στα οποία υπάρχουν διάφορα πουλιά και φτερωτές συνθέσεις.

Το μνημείο εδράζεται πάνω σε μια βάση ακανόνιστου βράχου στον οποίο υπάρχουν τοποθετημένες τρεις επιγραφές. Στο κάτω μέρος της πρόσοψη της βάσης υπάρχει μαρμάρινη πλάκα στην οποία αναγράφονται τα εξής:

«ΜΝΗΜΕΙΟ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΚΑΡΔΙΤΣΙΩΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΤΟ 1974».

Πάνω από την μαρμάρινη πλάκα υπάρχει μεταλλική πλάκα στην οποία αναγράφονται τα εξής: «Εδώ ανασαίνουμε μαζί σ’ αυτή τη γη, που χρόνια πολεμά και τους νεκρούς δεν έθαψε ακόμα».

Στην Τρίτη μεταλλική πινακίδα αναγράφονται τα ονόματα των πεσόντων και των αγνοουμένων ως εξής:

«ΠΕΣΟΝΤΕΣ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ              ΝΙΚΟΛΑΟΣ                ΤΟΥ     ΓΕΩΡΓΙΟΥ

ΓΙΑΝΝΑΚΟΣ              ΣΤΕΦΑΝΟΣ               ΤΟΥ     ΘΩΜΑ

ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ      ΣΤΕΦΑΝΟΣ               ΤΟΥ     ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

ΜΠΟΛΟΜΥΤΗΣ        ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ       ΤΟΥ     ΑΓΓΕΛΟΥ

ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Β        ΑΣΙΛΕΙΟΣ                  ΤΟΥ     ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ

ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΟΙ

ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ   ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ            ΤΟΥ     ΜΗΝΑ

ΑΝΕΜΑΣ                    ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ            ΤΟΥ     ΙΩΑΝΝΗ

ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ               ΤΟΥ     ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

ΚΟΥΚΟΥΛΗΣ            ΘΩΜΑΣ                      ΤΟΥ     ΙΩΑΝΝΗ

ΡΑΧΟΒΙΤΣΑΣ            ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ              ΤΟΥ     ΘΩΜΑ

ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗΣ    ΧΡΗΣΤΟΣ                  ΤΟΥ     ΦΙΛΙΠΠΟΥ

ΤΣΟΚΝΙΔΑΣ              ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ             ΤΟΥ     ΒΑΪΟΥ

ΚΥΠΡΟΣ 1974».

Σύντομα βιογραφικά των πεσόντων και των αγνοούμενων:

Πεσόντες
1. Αθανασίου Νικόλαος του Γεωργίου 22 χρόνων από την Κρυοπηγή, Δεκανέας της Ε.Λ.Δ.Υ.Κ. Έπεσε στις 16/08/74 στη Λευκωσία .
2. Γιαννάκος Στέφανος του Θωμά, 21 χρόνων από το Παλαιοκκλήσι, καταδρομέας. Έχασε τη ζωή του τη νύχτα της 21ης προς 22ας Ιουλίου μετά από τη συντριβή ενός από τα 13 αεροπλάνα NOR ATLAS στην περιοχή της Μακεδονίτισσας . Τα αεροπλάνα μετέφεραν Έλληνες καταδρομείς τα οποία με πρωτόγνωρη επιχείρηση κατόρθωσαν να φτάσουν στην Κύπρο χωρίς χρήση ασυρμάτου και ραδιοβοηθημάτων και σε χαμηλή πτήση για αποφυγή των ραντάρ. Μετά από ελλιπή ενημέρωση ότι έρχεται βοήθεια, επλήγη από φίλια πυρά .
3. Κωστόπουλος Στέφανος, του Αθανασίου 20 χρόνων από το Προάστιο, δεκανέας της ΕΛΔΥΚ. Έπεσε ηρωικώς στις 14/08/74 νοτιοδυτικά του στρατοπέδου

4. Μπολομύτης Χρυσόστομος, του Άγγελου 21 χρόνων από το Χάρμα, δεκανέας της ΕΛΔΥΚ. Έπεσε ηρωικά μαχόμενος ανατολικά του στρατοπέδου ενώ εξελισσόταν σφοδρή επίθεση από τους Τούρκους στις 22 Ιουλίου του 1974. Πρόσφατα, μετά από αναγνώριση του DNA, μεταφέρθηκαν τα οστά του στον τόπο καταγωγής του αφού του αποδόθηκαν οι πρέπουσες τιμές..
5. Παναγιώτου Βασίλειος του Παναγιώτη, 20 χρόνων από το Πευκόφυτο, στρατιώτης της ΕΛΔΥΚ. Έπεσε ηρωικά στις 16 Αυγούστου υπερασπιζόμενος το στρατόπεδο της Ε.Λ.Δ.Υ.Κ. από τους χιλιάδες Τούρκους που επιτίθεντο για να το καταλάβουν.

Αγνοούμενοι

1) Αθανασόπουλος Δημήτριος του Μηνά 22 χρόνων από το χωριό Καστανιά. Δεκανέας ΕΛΔΥΚ. Αγνοείται η τύχη του από τις 16 Αυγούστου 1974. Βρισκόταν στο στρατόπεδο της Ε.Λ.Δ.Υ.Κ. υπερασπίζοντας το από τους χιλιάδες Τούρκους που επιτίθεντο για να το καταλάβουν.

2) Ανεμάς Δημήτριος του Ιωάννη 23 χρόνων από την Καρδίτσα. Στρατιώτης ΕΛΔΥΚ Αγνοείται η τύχη του από τις 16 Αυγούστου 1974. Πολέμησε στο Β΄ ύψωμα υπό τις διαταγές του ταγματάρχη Δελλή. Βρισκόταν και αυτός στο στρατόπεδο της Ε.Λ.Δ.Υ.Κ. εκείνη την ημέρα.

3) Γιαννακόπουλος Νικόλαος του Δημητρίου 33 χρόνων από το Μουζάκι. Αρχιλοχίας. ΕΛΔΥΚ Μηχανικού, υπεύθυνος για τα πυροβολικά. Σύμφωνα με πληροφορίες της συζύγου του, θεάθηκε για τελευταία φορά τραυματισμένος, στις 14 Αυγούστου του 1974 στην περιοχή της Μιας Μηλιάς. Από άλλη πηγή αναφέρεται ότι ο Γιαννακόπουλος χάθηκε εντός τους στρατοπέδου της Ε.Λ.Δ.Υ.Κ. Οι συγγενείς μετά τον πόλεμο πήραν πληροφορίες ότι βρισκόταν εν ζωή στην Τουρκία.
4) Κουκούλης Θωμάς του Ιωάννη, 21 χρόνων από τον Άγιο Θεόδωρο, στρατιώτης της ΕΛΔΥΚ. Οι συγγενείς ψάχνοντας πήραν την πληροφορία ότι βρισκόταν ζωντανός στα Άδανα της Τουρκίας σε φυλακές. Παράλληλα αναφέρεται και ως πεσών στη περιοχή του Κιόνελι στις 21/07/74.

5) Ραχωβίτσας Γρηγόριος του Θωμά 21 χρόνων από το χωριό Άγιος Ακάκιος. Επιλοχίας Τεχνικού Εθνικής Φρουράς . Πολέμησε ηρωικά την πρώτη μέρα της εισβολής σε μια τιτάνια προσπάθεια αναχαιτίσεως της απόβασης των Τούρκων στην περιοχή Βαβυλάς της Κερύνειας. Σύμφωνα με πληροφορίες βρισκόταν σε ένα από τα 3 τανκ τα οποία ξεκίνησαν από την Λευκωσία για την Κερύνεια όπου γινόταν η απόβαση. Περικυκλώθηκαν από τους Τούρκους. Αναφέρεται ότι μόνο τρεις σώθηκαν αλλά κινήθηκαν προς διαφορετικές κατευθύνσεις. Έκτοτε αγνοείται η τύχη του .
6) Σκαπαρδώνης Χρήστος του Φίλιππου 37χρόνων από το Μαυρομμάτι, Αρχιλοχίας ΕΛΔΥΚ Μηχανικού. Αναφέρεται η δυναμική παρουσία του και ο ηρωισμός του από συμπολεμιστές στις μάχες. Αναφέρθηκε και ως πεσόντας. Οι συγγενείς ψάχνοντας πήραν πληροφορίες ότι ήταν εν ζωή. Έκτοτε αγνοείται η τύχη του.

7) Τσουκνίδας Δημήτριος του Βαίου 27 χρόνων από τους Σοφάδες Καρδίτσας. Υπολοχαγός Πεζικού Εθνικής Φρουράς. Πολέμησε ηρωικά στις 21 Ιουλίου 1974, στην περιοχή Πέντε Μίλι της Κερύνειας, σημείο αποβάσεως των κατακτητών. Δεν επέστρεψε στο στρατόπεδο μετά. Αναφέρθηκε και ως πεσόντας. Οι συγγενείς όμως ψάχνοντας πήραν την πληροφορία ότι ήταν τραυματισμένος σε νοσοκομείο στη Δερύνεια στις 31 Οκτωβρίου . Έκτοτε δεν είχαν κάποια άλλη ενημέρωση.

Οι  χάριτες και οι μούσες

Οι Χάριτες και οι Μούσες βρίσκονται στην κεντρική πλατεία της Καρδίτσας.

Πρόκειται για τέσσερα ολόσωμα καθιστά γυναικεία αγάλματα από τσιμέντο, τα οποία παριστάνουν δύο από τις χάριτες και δύο από τις μούσες της μυθολογίας των αρχαίων ελλήνων. Φιλοτεχνήθηκαν από το Σωματείο Ελλήνων Γλυπτών. Οι διαστάσεις των είναι 190 x 70 x 90 εκ. και κατασκευάστηκαν το χρονικό διάστημα 1931 – 1934.  Τοποθετήθηκαν πιθανώς το 1955 – 1958 και κατόπιν από το 1974 - 1975 βρίσκονται στην κεντρική πλατεία της Καρδίτσας.

Αποδίδονται σε μετωπική στάση, τα μαλλιά τους είναι πιασμένα κότσο και είναι δαφνοστεφανωμένες. Φορούν ποδήρεις χιτώνες και ιμάτια, κάτω από τις πτυχώσεις των οποίων διαγράφονται οι καμπύλες των γυναικείων κορμιών (το στήθος και τα πόδια). Στα πόδιά τους φορούν σανδάλια και τα δάχτυλα των ποδιών τους αποκαλύπτονται κάτω από τα μακριά τους ενδύματα, ενώ συνήθως το ένα τους πόδι είναι λίγο πιο μπροστά και το άλλο λίγο πιο πίσω. Κρατούν συνήθως κάτι πολύ χαρακτηριστικό που συμβολίζει την ταυτότητά τους. Κάθονται πάνω σε ορθογώνια παραλληλεπίπεδα καθίσματα (πεσσούς) που εδράζονται σε μία πολύ λεπτή τσιμεντένια βάση, διαστάσεων 12 ύψος x 70 μήκος x 60 εκ. βάθος. Πάνω στις προσόψεις των βάσεων αναγράφονται εγχάρακτα τα ονόματά τους, εκτός από μία που δεν αναγράφεται ο όνομά της. Τα έργα είναι τοποθετημένα πάνω σε λιθόκτιστες βάσεις σχήματος ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου (διαστάσεων 110 ύψος x 102 μήκος x 120 εκ. βάθος. Τα αγάλματα αυτά προέρχονται από ένα ευρύτερο σύνολο γλυπτών, που με παραγγελία του Δήμου Αθηναίων το 1931 ανατέθηκε και υλοποιήθηκε από το Σωματείο Ελλήνων Γλυπτών. Η παραγγελία αυτή απέρρεε από το «Σχέδιο διαρρυθμίσεως της πλατείας Ομονοίας» του αρχιτέκτονα – μηχανικού του Δήμου Αθηναίων Βασίλειου Τσαγρή. Το σχέδιο αυτό φιλοδοξούσε να ρυθμίσει με καλαίσθητο τρόπο τις ανάγκες εξαερισμού του υπογείου σταθμού του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου της Ομόνοιας. Τελικά από τα γλυπτά αυτά, για λόγους συμμετρίας στην πλατεία Ομονοίας στήθηκαν μόνον τα οκτώ ακολουθώντας μία διάταξη περιμετρική. Τα γλυπτά έμειναν στην πλατεία μόνον για τρία χρόνια, από το 1934 έως και το 1937, κατόπιν απομακρύνθηκαν και τοποθετήθηκαν στη μάντρα της Ηλεκτρικής Εταιρείας Μεταφορών στην Κολοκυνθού. Εκεί παρέμειναν για πολλά χρόνια, οπότε στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1950 ο Δήμος Αθηναίων χάρισε στο Δήμο Καρδίτσας τέσσερα από αυτά. Τα αγάλματα αυτά αρχικά τοποθετήθηκαν δεξιά κι αριστερά του κεντρικού πεζόδρομου που διέσχιζε το πάρκο του Παυσίλυπου και αργότερα, όταν έγινε η διαμόρφωση της κεντρικής πλατείας το 1974- 1975, τοποθετήθηκαν σε αυτήν, όπου και παραμένουν έως και σήμερα.

Από τα υπόλοιπα αγάλματα δύο βρίσκονται στην Αμοργό και άλλα δύο στις Καρυές Λακωνίας. Η κατασκευή των αγαλμάτων αυτών αποδόθηκε κάποτε στον γλύπτη Ανδρέα Παναγιωτάκη, αν και από το αρχείο του γλύπτη Κώστα Περάκη γνωρίζουμε τα 24 συνολικά ονόματα των γλυπτών που πήραν μέρος στην κατασκευή τους. Πρόκειται λοιπόν για τους: Ιωάννη Βούλγαρη (1882/4-1960), Ευάγγελο (Άγγελο) Βρεττό (1890-1942), Γεώργιο Δημητρόπουλο (1905-1969), Γρηγόριο Ζευγώλη (1886-1950), Γιώργο Ζογγολόπουλο (1903- 2004), Δάντη Θωμόπουλο (1903-1933), Θωμά Θωμόπουλο (1873-1937), Ιωάννη Ιωάννου (1870-1942), Γεώργιο Κακουλίδη (1875-1959), Νικόλαο Κουβαρά (1881-;), Γιαννούλη Κουλουρή (1878-1966), Πέτρο Μαυρομαρά (π.1878-1942), Επαμεινώνδα Μαυρουδή (1890- 1939), Αντώνιο Μπεϊλή (1873-μετά το 1934), Χριστόφορο Νάτσιο (1903-1977), Ανδρέα Παναγιωτάκη (1883-1957), Δημοσθένη Παπαγιάννη (π.1890-;), Κωστή Παπαχριστόπουλο (1906-;), Δημήτριο Περάκη (1893-1965), Κωνσταντίνο Περάκη (1892-1948), Γεώργιο Ρήγα (1878-μετά το 1940), Πέτρο Ρούμπο (1873-1941), Εμμανουήλ Τζωρζάκη (1893-1967) και Κώστα Φώσκολο (1875-1945).

Οι γλύπτες αυτοί δούλεψαν ανά δύο για την κατασκευή των έργων, ενώ η εκτέλεσή τους σε τσιμέντο έγινε από τον Ρωσέτο Νομικό. Έφτιαξαν πρώτα γύψινα προπλάσματα των αγαλμάτων, τα οποία εκτέθηκαν μάλιστα το 1932 στο Δημαρχείο Αθηνών.

 

Το γλυπτό Αγλαΐα 

Το γλυπτό της Αγλαΐας βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της Καρδίτσας.

Πρόκειται για ένα ολόσωμο τσιμεντένιο γλυπτό, το οποίο παριστάνει την μία από τις τρεις χάριτες, την Αγλαΐα.

Η στάση της είναι μετωπική, το κεφάλι και το βλέμμα της επίσης κοιτάζουν ευθεία μπροστά. Η έκφρασή της είναι γαλήνια και σοβαρή. Τα μαλλιά της είναι κάπως σπαστά και, αν και πιασμένα κότσο, μία κυματιστή τούφα πέφτει πίσω στην πλάτη της. Φοράει έναν ποδήρη χιτώνα, όπου οι πλούσιες πτυχώσεις του διαγράφουν τέλεια τις καμπύλες του γυναικείου κορμιού. Με το δεξί της χέρι κρατάει κάτι αδιευκρίνιστο ενώ με το αριστερό της χέρι κρατάει το ένδυμά της, όπου και δημιουργείται μία έντονη πτύχωση. Το δεξί της πόδι προβάλλει λίγο προς τα έξω σε αντίθεση με το αριστερό της που είναι κάπως μαζεμένο.

Το έργο είναι ενσωματωμένο πάνω σε μία τετράγωνη  βάση, στην πρόσοψη της οποίας αναγράφεται εγχάρακτα το όνομά της: «ΑΓΛΑΪΑ».  Όλο μαζί εδράζεται πάνω σε ένα λιθόκτιστο βάθρο σχήματος ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου.

Το έργο φιλοτεχνήθηκε από τους Τηνιακούς γλύπτες, Ιωάννη Βούλγαρη και Γιαννούλη Κουλουρή, το χρονικό διάστημα 1931 – 1934.

Τοποθετήθηκε πιθανώς το 1955 – 1958 στο πάρκο παυσίλυπο και κατόπιν από το 1974 - 1975 μεταφέρθηκε και βρίσκεται έως σήμερα στην κεντρική πλατεία της Καρδίτσας.

Το γλυπτό  Θάλεια

Το γλυπτό της Θάλειας βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της Καρδίτσας.

Πρόκειται για ένα ολόσωμο τσιμεντένιο γλυπτό, το οποίο παριστάνει μια από τις τρεις χάριτες, την Θάλεια που ήταν η θεότητα των εορταστικών εκδηλώσεων και της ανθοφορίας.

Εικονίζεται σε μετωπική στάση, με το κεφάλι της ελαφρώς στραμμένο προς τα αριστερά. Το πρόσωπό της είναι σχετικά ανέκφραστο και μάλλον παγερό, παρά το αρχαϊκό μειδίαμα που το διακρίνει. Ο ποδήρης χιτώνας που φορά, αφήνει ακάλυπτο μόνον το λαιμό, τα χέρια και τα δάκτυλα των ποδιών της. Το αριστερό της χέρι είναι ακουμπισμένο πάνω στα πόδια της και με αυτό κρατάει ένα φυλλόσχημο αντικείμενο με λαβή –ίσως κάποιο κάτοπτρο. Με το δεξί της χέρι κρατάει μία χαμογελαστή μάσκα θεάτρου που αποκαλύπτεται ανάμεσα στις πτυχώσεις του ενδύματός της.

Το έργο είναι ενσωματωμένο πάνω σε μία τετράγωνη  βάση, στην πρόσοψη της οποίας αναγράφεται εγχάρακτα το όνομά της: «ΘΑΛΕΙΑ».  Όλο μαζί εδράζεται πάνω σε ένα λιθόκτιστο βάθρο σχήματος ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου.

Το έργο φιλοτεχνήθηκε από τους γλύπτες Δημοσθένη Γ. Παπαγιάννη και Εμμανουήλ Τζωρτζάκη, το χρονικό διάστημα 1931 – 1934.

Τοποθετήθηκε πιθανώς το 1955 – 1958 στο πάρκο παυσίλυπο και κατόπιν από το 1974 - 1975 μεταφέρθηκε και βρίσκεται έως σήμερα στην κεντρική πλατεία της Καρδίτσας.

Η μούσα Κλειώ

Το γλυπτό της Κλειώ βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της Καρδίτσας.

Πρόκειται για ένα ολόσωμο τσιμεντένιο γλυπτό, το οποίο παριστάνει την Κλειώ, που ήταν η μούσα της ιστορίας.

Η στάση της είναι μετωπική, τα μαλλιά της είναι περίτεχνα χτενισμένα και από τη βάση του λαιμού της κρέμονται κάποιοι βόστρυχοι. Στο κεφάλι της φέρει δάφνινο στεφάνι. Φοράει ποδήρη χιτώνα κι ένα πέπλο που καλύπτει τους ώμους και τα χέριά της. Με το δεξί της χέρι κρατάει κάποιο εργαλείο γραφής (πένα) και με το αριστερό της κρατά όρθια μία πλάκα που τη στηρίζει στο αριστερό της πόδι. Το ένδυμα, καθώς καλύπτει το σώμα της, δημιουργεί πλούσιες πτυχώσεις κι αποκαλύπτει μαζί και τις καμπύλες του σώματός της.

Το έργο είναι ενσωματωμένο πάνω σε μία τετράγωνη  βάση, στην πρόσοψη της οποίας αναγράφεται εγχάρακτα το όνομά της: «ΚΛΕΙΩ».  Όλο μαζί εδράζεται πάνω σε ένα λιθόκτιστο βάθρο σχήματος ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου.

Το έργο φιλοτεχνήθηκε από τους γλύπτες Ανδρέα Παναγιωτάκη και Κωνσταντίνο Φώσκολο, το χρονικό διάστημα 1931 – 1934.

Τοποθετήθηκε πιθανώς το 1955 – 1958 στο πάρκο παυσίλυπο και κατόπιν από το 1974 - 1975 μεταφέρθηκε και βρίσκεται έως σήμερα στην κεντρική πλατεία της Καρδίτσας.

Η μούσα Ερατώ

Το γλυπτό της Ερατώ βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της Καρδίτσας.

Πρόκειται για ένα ολόσωμο τσιμεντένιο γλυπτό, το οποίο παριστάνει την μούσα Ερατώ, που ήταν η  μούσα των ερωτικών ποιημάτων και η προστάτιδα της λυρικής ποίησης. Το όνομα Ερατώ προέρχεται από τη λέξη έρως και εραστής και σε πολλά κείμενα παρομοιάζουν την ομορφιά της όμοια με αυτή της Αφροδίτης!

Παριστάνεται σε μετωπική και αγέρωχη στάση να κοιτάζει ευθεία μπροστά. Το κεφάλι της στεφανώνεται από ένα στεφάνι από τριαντάφυλλα που συγκρατεί και τα μαλλιά της, τα οποία είναι πιασμένα σε κότσο. Το μακρύ της ένδυμα καλύπτει κι αποκαλύπτει μαζί τις καμπύλες του γυναικείου κορμιού. Με τα δυο της χέρια κρατάει ένα μισο-ανοιγμένο ειλητάριο, το στηρίζει στα πόδιά της και με το δεξί της χέρι κάτι δείχνει μέσα σε αυτό. Το δεξί της πόδι εξέχει μπροστά και το αριστερό είναι κάπως μαζεμένο προς τα μέσα.

Το έργο είναι ενσωματωμένο πάνω σε μία τετράγωνη  βάση, αλλά στην πρόσοψη της δεν αναγράφεται το όνομά της γι’ αυτό χαρακτηρίζεται και ως ανώνυμη μούσα. Όλο μαζί εδράζεται πάνω σε ένα λιθόκτιστο βάθρο σχήματος ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου.

Το έργο φιλοτεχνήθηκε από γλύπτες του Σωματείο Ελλήνων Γλυπτών, το χρονικό διάστημα 1931 – 1934.

Τοποθετήθηκε πιθανώς το 1955 – 1958 στο πάρκο παυσίλυπο και κατόπιν από το 1974 - 1975 μεταφέρθηκε και βρίσκεται έως σήμερα στην κεντρική πλατεία της Καρδίτσας.

 

Η μάνα μου

Το μπρούτζινο άγαλμα σε υπερφυσικό μέγεθος με τίτλο «Η Μάνα μου», βρίσκεται σε μια παρυφή του πάρκου Παυσίλυπου, έναντι της πλατείας Νικολάου Πλαστήρα.

Πρόκειται για ένα γλυπτό που παριστάνει μια γυναίκα του μόχθου, με φτωχικά, αγροτικά ρούχα και μαντήλι στο κεφάλι. Είναι όρθια με το δεξί χέρι να κρατά το φουστάνι της, το αριστερό στο μάγουλό της, τα μάτια να κοιτάζουν χαμηλά, και το βλέμμα της σε βαθιά περισυλλογή.

Το γλυπτό ανεγέρθηκε τον Απρίλιο του 2009 και στολίζει τον εξωτερικό λόφο του Παυσίλυπου. Είναι δωρεά της Βουλής των Ελλήνων στους κατοίκους της Καρδίτσας, με πρωτοβουλία του τότε Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων Δημήτρη Σιούφα.

Το έργο είναι τοποθετημένο πάνω σε μια τσιμεντένια τετράγωνη βάση.

Στην πρόσοψη της βάσεως υπάρχει μαρμάρινη επιγραφή, στην οποία αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«ΔΗΜΟΣ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Προσφορά της Βουλής των Ελλήνων προς το Δήμο και τους πολίτες της Καρδίτσας επί προεδρίας Δημητρίου Γ. Σιούφα 11 Απριλίου 2009».

Στην πίσω όψη της βάσεως υπάρχει επιγραφή, στην οποία αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«ΤΟ ΓΛΥΠΤΟ ΤΟΠΟΘΕΤΗΘΗΚΕ ΕΠΙ ΔΗΜΑΡΧΙΑΣ ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΒΕΡΙΛΛΗ ΔΩΡΕΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ».

Στην ορειχάλκινη βάση του έργου αναγράφεται το ονοματεπώνυμο του γλύπτη και ο αριθμός αντιγράφου, ως εξής: «Χ. Καπράλος 5/5».

Το γλυπτό είναι αντίγραφο από τη συλλογή της Βουλής των Ελλήνων. Το πρωτότυπο υπάρχει στον προαύλιο χώρο της Βουλής και φιλοτεχνήθηκε από τον γνωστό γλύπτη Χρήστο Καπράλο (1909-1993), με μοντέλο τη μητέρα του, στην περίοδο της Κατοχής, όταν ο καλλιτέχνης είχε αποσυρθεί στο χωριό του, το Παναιτώλιο Αγρινίου.  Αντίγραφα αυτού εκτός από την Καρδίτσα υπάρχουν και στη Δράμα στο Αγρίνιο και στην Αίγινα, στο σπίτι του γλύπτη Χρήστου Καπράλου το οποίο λειτουργεί ως παράτημα της Εθνικής Πινακοθήκης.

 

Μνημείο της Εθνικής Αντίστασης

Το μνημείο της Εθνικής Αντίστασης βρίσκεται στη πλατεία Δικαστηρίων Καρδίτσας.

Πρόκειται για μια μαρμάρινη στήλη, σχήματος ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου, η οποία εδράζεται πάνω σε μία πολύ χαμηλή και πλατιά βάση, με τρεις χαμηλούς αναβαθμούς. Στην πίσω και αριστερή της γωνία η βάση πλαισιώνεται από δύο τοιχία ύψους: 95 εκ., που σχηματίζουν γωνία. Στο μπροστινό μέρος της στήλης υπάρχει ένα χαμηλό και σχετικά μικρό τετράγωνο παρτέρι, ενώ δεξιά υπάρχει ένα άλλο, λίγο πιο ψηλό, ύψους: 50 εκ., που εκτίνεται σε όλη την πλευρά της βάσης.

Στο κέντρο της πρόσοψης της στήλης υπάρχει τοποθετημένη μια μαρμάρινη πλάκα πάνω στην οποία αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ  ΕΚΕΙΝΩΝ ΠΟΥ ΣΚΟΤΩΘΗΚΑΝ  ΣΤΙΣ ΜΑΧΕΣ ΕΝΑΝΤΙΩΝ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ – ΙΤΑΛΩΝ  Η ΕΚΤΕΛΕΣΤΗΚΑΝ  ΑΠΟ ΤΑ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΑ ΚΑΤΟΧΗΣ  ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1941-1944».

Λίγο πιο κάτω και δεξιά στην πρόσοψη της στήλης, υπάρχει μια άλλη μαρμάρινη πλάκα πάνω στην οποία αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ  ΕΓΙΝΕ ΕΠΙ ΔΗΜΑΡΧΟΥ  Χ. ΓΙΟΥΤΣΙΚΟΥ».

Την επιμέλεια του μνημείου είχε ο αρχιτέκτων Δημήτρης Αρχοντής (1950), από τα Καλυβάκια Καρδίτσας.

Το μνημείο ανεγέρθηκε το 1979 από τον Δήμο Καρδίτσας..

Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για την δημιουργία του μνημείου ελήφθη το 1979 και υλοποιήθηκε άμεσα, την ίδια κιόλας χρονιά, με σκοπό να εορταστεί εκεί η οριστική απελευθέρωση της πόλης από τους Γερμανούς που έλαβε χώρα στις 2 Σεπτεμβρίου 1944.

 

Επιγραφή Εθνικής Αντίστασης στη θέση Δικαστικού Μεγάρου 

Η Επιγραφή βρίσκεται στην πίσω όψη του κτιρίου του Δικαστικού Μεγάρου Καρδίτσας, επί της οδού Ανδρέα Παπανδρέου.

Πρόκειται για μια λιτή κι απέριττη επιγραφή που σηματοδοτεί και μνημονεύει έναν τόπο ομαδικής εκτέλεσης δεκατριών ανθρώπων. Βρίσκεται σε πολύ κεντρικό σημείο της πόλης, κοντά στην πλατεία Δικαστηρίων, όπου υπάρχει επίσης και το μνημείο της Εθνικής Αντίστασης.

Το μνημείο αποτελείται από μια ορθογώνια παραλληλόγραμμη μαρμάρινη πλάκα, διαστάσεων 80 x 80 εκ. προσκολλημένη στον τοίχο και ανεγέρθηκε πιθανώς το 1979.

Στην επιφάνεια της επιγραφής αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΕΣ ΕΔΩ ΣΤΙΣ 13- 8-44 ΑΠ’ ΤΟΥΣ ΧΙΤΛΕΡΟΦΑΣΙΣΤΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΤΕΣ

ΑΡΣΕΝΟΣ                  ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ 

ΘΕΟΛΟΓΗΣ              ΑΝΔΡΕΑΣ

ΚΑΝΙΟΥΡΑΣ             ΓΙΩΡΓΟΣ

ΚΟΥΤΣΟΚΩΣΤΑΣ     ΣΤΕΛΙΟΣ

ΛΙΑΠΗΣ

ΜΑΜΑΤΣΙΑΣ              ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ

ΞΑΝΘΗΣ                    ΔΗΜΗΤΡΗΣ

ΠΑΓΚΡΑΤΗΣ                         ΓΙΩΡΓΟΣ

ΠΑΠΠΗΣ                   ΓΙΑΝΝΗΣ

ΤΑΝΤΟΣ                     ΝΙΚΟΣ

ΤΟΥΦΕΞΗΣ               ΓΙΩΡΓΟΣ

ΧΑΡΛΙΑΦΤΗΣ            ΑΛΕΚΟΣ

ΖΙΩΓΑΣ                      ΒΑΣΙΛΗΣ».

 

Επιγραφή Εθνικής Αντίστασης στη θέση παλιού Νοσοκομείου

Η Επιγραφή ανεγέρθηκε το 1979 στον προαύλιο χώρο του παλαιού Νοσοκομείου Καρδίτσας.

Όταν γκρεμίστηκε το κτίριο του παλιού νοσοκομείου, η ταμπέλα αφαιρέθηκε και τοποθετήθηκε στο  κτήριο του Αρχαιολογικού Μουσείου επί της οδού Βαΐου Τζέλλα, όπου βρίσκεται σήμερα.

Πρόκειται για μια λιτή επιγραφή που σηματοδοτεί και μνημονεύει έναν χώρο μαζικής εκτέλεσης.

Το μνημείο αποτελείται από μια όρθια, ορθογώνια παραλληλόγραμμη μαρμάρινη πλάκα, διαστάσεων 90 x 115 εκ.,  η οποία στηρίζεται κατακόρυφα σε μία άλλη μαρμάρινη πλάκα, διαστάσεων 150 μήκος x 28 εκ. βάθος).

Στην επιφάνεια της οποίας αναγράφονται, σε δύο στήλες, εγχάρακτα τα εξής:

«ΕΔΩ ΕΚΤΕΛΕΣΘΗΚΑΝ  ΣΤΙΣ 4- 8 -1944 ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ ΚΑΤΑΚΤΗΤΕΣ  ΟΙ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΗΣ  ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ».

Στην δεύτερη στήλη ακολουθούν τα ονόματα:

«ΑΓΡΟΓΙΑΝΝΗΣ       ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ

ΚΑΚΑΡΑΝΤΖΑΣ        ΒΑΣΙΛΗΣ

ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ                         ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ

ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΣ         ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΣ         ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

ΜΑΝΩΛΗΣ                 ΕΥΘΥΜΙΟΣ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ           ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ».

 

Μνημείο μάχης της Καρδίτσας

Το μνημείο μάχης της Καρδίτσας βρίσκεται στο στρατιωτικό νεκροταφείο Καρδίτσας.

Πρόκειται για δύο μαρμάρινες επιτύμβιες στήλες, τοποθετημένες πάνω σε μια τετράγωνη πλακόστρωτη βάση.

Η μία στήλη είναι σχήματος κόλουρης πυραμίδας, και εδράζεται πάνω σε ένα τετράγωνο μαρμάρινο βάθρο. Την κορυφή της στήλης κοσμεί μια μαρμάρινη κορωνίδα με τέσσερα ακρωτήρια, που στην απόληξή της φέρει έναν μαρμάρινο σταυρό, ο οποίος στεφανώνεται με ένα ολόγλυφο δάφνινο στεφάνι. Στην πρόσοψη της στήλης υπάρχει ένας σταυρός και μια κηροθήκη.

Στην πίσω όψη της στήλης αναγράφονται τα εξής:

«ΦΡΟΥΡΑ ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ

ΑΝ. ΣΤΡ. Δ/ΤΗΣ ΣΤΡ/ΚΟΝ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟΝ

ΤΙΜΗΣ ΚΑΙ ΕΥΓΩΜΟΣΥΝΗΣ ΕΝΕΚΕΝ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΠΕΣΟΝΤΑΣ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΤΟΥΣ ΤΣΦΟΥΣ ΑΥΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΚΕΝΟΤΑΦΕΙΟΝ ΤΟΥΤΟ ΕΠΕΜΕΛΗΘΗΣΑΝ ΕΝ ΕΤΕΙ 1965 ΤΟ ΓΕΣ/ΓΔΣ ΑΞ/ΚΟΙ ΚΑΙ ΟΠΛΙΤΑΙ Ο ΔΗΜΟΣ ΔΗΜΟΣΙΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΑΙ ΔΗΜΟΤΑΙ ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ

ΕΓΕΝΕΤΟ ΕΠΙ ΔΙΟΙΚΗΤΟΥ ΣΥΝΤ/ΡΧΟΥ ΠΕΖ. ΠΑΝ. ΣΚΑΛΟΥΜΠΑΚΑ

ΥΠΟΔΙΟΙΚΗΤΟΥ ΑΝΤ/ΡΧΟΥ ΠΕΖ. ΕΥΑΓ. ΓΚΑΡΑΝΗ

ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΟΣ ΤΑΓ/ΡΧΟΥ ΠΑΖ. ΑΘ. ΠΑΤΡΙΚΑΛΟΥ».

Στην αριστερή πλευρά υπάρχει αναθηματική επιγραφή στην οποία αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«Γ. ΤΡΥΠΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ

ΕΡΓΟΝ Α. ΠΑΣΒΑΝΤΗ».

Η δεύτερη στήλη αποτελείται από έναν μαρμάρινο οβελίσκο, ο οποίος είναι τοποθετημένος πάνω σε ένα βάθρο τριών επιπέδων. Το βάθρο εδράζεται πάνω σε μια τετράγωνη μαρμάρινη βάση. Στην πρόσοψη του οβελίσκου υπάρχουν εγχάρακτοι δύο πράσινοι κλάδοι δάφνης, που συμβολίζουν την ειρήνη, την δόξα και την τιμή. Στην πρόσοψη του τρίτου επιπέδου του βάθρου αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«ΤΗΝ ΔΕ ΑΦΙΕΡΟΙ ΔΗΜΟΣ ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ ΥΠΕΡ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΚΑΤΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΝ 1948 ΜΑΧΗΤΩΝ Μ.Ε.Α. ΚΑΙ ΦΟΝΕΥΘΕΝΤΩΝ ΕΚ ΤΟΥ ΑΜΑΧΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ».

Η μάχης της Καρδίτσας έγινε την 12η Δεκεμβρίου 1948, μέσα σε ένα κλίμα εμφυλιοπολεμικής μισαλλοδοξίας.  

Συγκεκριμένα, τη νύχτα της 11ης προς 12η Δεκεμβρίου, συγκεντρώθηκαν σε ορεινή περιοχή δυτικά της Καρδίτσας η 1η και 2η μεραρχία του ΔΣΕ καθώς και μια ταξιαρχία ιππικού υπό τον Κώστα Καραγιώργη και κινήθηκαν προς την Καρδίτσα. Για αυτόν τον λόγο είχε διατεθεί δύναμη 600 ανδρών με πυροβολικό, καθώς και περίπου 90 οπλίτες χωροφύλακες που ήταν κατανεμημένοι σε εξωτερικά φυλάκια και σε ορισμένα κέντρα αντίστασης μέσα στην πόλη.

Η δύναμη του ΔΣΕ, αφού απέκοψε προηγουμένως με διάφορα αποσπάσματα τη συγκοινωνία προς την Καρδίτσα ανατινάζοντας γέφυρες και απομονώνοντας τα φυλάκια του Ελληνικού Στρατού, προκειμένου έτσι να δυσχεράνουν οποιαδήποτε ενίσχυση, επιτέθηκε κατά των εξωτερικών φυλακίων, όπου και πέτυχε λόγω της υπεροχής της να τα καταλάβουν. Σε ένα από τα φυλάκια μάλιστα φονεύθηκε όλη η δύναμη των οπλιτών του, μαζί με τον αξιωματικό τους.

Όταν μέσω ασυρμάτου ειδοποιήθηκε το Β' Σώμα Στρατού, στάλθηκε ισχυρή δύναμη με άρματα μάχης, τα οποία και έφθασαν το απόγευμα της ίδιας ημέρας, δηλαδή της 12ης Δεκεμβρίου. Επακολούθησαν οδομαχίες μέσα στην πόλη που κράτησαν μέχρι το απόγευμα της 13ης Δεκεμβρίου, οπότε και οι αντάρτες καταδιωκόμενοι εγκατέλειψαν την πόλη. Στη μάχη της Καρδίτσας καταμετρήθηκαν περίπου 50 νεκροί από τον άμαχο πληθυσμό, ενώ απήχθηκαν ως όμηροι περίπου 500. Από τις δυνάμεις του Εθνικού Στρατού υπήρξαν 19 νεκροί και 85 τραυματίες.

 

Μνημείο για τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της Θεσσαλίας

Το μνημείο για τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της Θεσσαλίας από τους Τούρκους βρίσκεται σε μια πλατεία στην είσοδο της πόλης της Καρδίτσας, επί της οδού Χαριλάου Φλωράκη, απέναντι από το στρατόπεδο.

Πρόκειται για μια ορθογώνια παραλληλεπίπεδη μαρμάρινη στήλη σε κατακόρυφη θέση, διαστάσεων 51 x 271 x 194 εκ.), τοποθετημένη πάνω σε ένα βάθρο τριών επιπέδων.

Στην πρόσοψη της στήλης υπάρχει μια τετράγωνη ορθογώνια ορειχάλκινη επιφάνεια πάνω στην οποία αναγράφονται τα εξής: «ΚΑΡΔΙΤΣΑ 1881 – 1981 100 ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ».

Δεξιά κι αριστερά κοσμούν την επιφάνεια δύο ανάγλυφα στάχυα. Κάτω από την ορειχάλκινη πλάκα, στην επιφάνεια της μαρμάρινης στήλης, υπάρχει ανάγλυφο ένα σπαθί  σε οριζόντια θέση.

Το μνημείο ανεγέρθηκε το 1981 εις ανάμνησης της εκατονταετηρίδας από την προσάρτηση της Θεσσαλίας στην Ελεύθερη Ελλάδα.

Μνημείο στο ανάχωμα της Αγίας Παρασκευής

Το μνημείο βρίσκεται σε αρκετά απόκεντρο σημείο, πίσω από το Νοσοκομείο Καρδίτσας, σχεδόν στην αρχή ενός ποδηλατοδρόμου.

Πρόκειται για μία στήλη που αποτελείται από δύο μαρμάρινες επιφάνειες που συναντώνται σε κάθετη διάταξη, μία όρθια πλάκα με έμφαση στην οριζόντια διάστασή της, πάνω στην οποία αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ  ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ  1941-44  ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ             ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ   ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ

ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ   ΕΛΠΙΔΟΦΟΡΟΣ

ΒΑΡΕΛΑΣ                   ΧΡΗΣΤΟΣ

ΝΑΣΙΑΚΟΣ                ΑΝΤΩΝΙΟΣ

4 ΑΠΡΙΛΗ 1944

Τ’ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΦΩΣ ΤΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΩΝΕ ΤΑ ΜΑΤΩΒΑΜΜΕΝΑ ΚΟΡΜΙΑ ΠΟΥ ΠΕΣΑΝΕ  ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΑ ΔΟΛΟΦΟΝΙΚΑ ΒΟΛΙΑ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ  ΚΑΙ ΤΩΝ ΝΤΟΠΙΩΝ  ΠΡΟΔΟΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΟΔΟ 

ΕΠΙΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΛΑΟΥ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΧΟΝΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ».

Ενώ η υπόλοιπη επιγραφή είναι κεντραρισμένη σε μία από τις πέντε πλάκες που σε οριζόντια παράταξη αποτελούν τη στήλη). Ακριβώς κάτω από αυτή την όρθια πλάκα υπάρχει άλλη μία πλάκα που κείται στο έδαφος σε συνέχεια αυτής. Πρόκειται για ένα σκαλάκι επενδυμένο με μάρμαρο που βρίσκεται λίγο πιο ψηλά από το έδαφος και έχει το ίδιο πλάτος με την όρθια πλάκα. Δίπλα από αυτή τη στήλη, στα δεξιά της υπάρχει άλλη μία κατασκευή: αποτελείται από δύο ευθυτενείς ορθογώνιες παραλληλεπίπεδες κολώνες που διασταυρώνονται με άλλα δύο πολύ μικρότερα επίπεδα σε οριζόντια διάταξη. Η αριστερή από τις δύο κολώνες είναι ψηλότερη και διασταυρώνεται επιπλέον και με άλλα δύο πολύ μικρότερα επίπεδα, το χαμηλότερο, πολύ μικρότερο -που κάπως δημιουργεί το σύμβολο του σταυρού- κι ένα ακόμη που βρίσκεται ψηλότερα και είναι κάπως ευρύτερο, περίπου σαν τετράγωνη επίστεψη. Έχει έναν δυναμικό κονστροκτουβίστικο χαρακτήρα που τέμνει το χώρο με όρθιες και οριζόντιες επιφάνειες δημιουργώντας ένα σήμα ευθυτενές και τηλεφανές. Ολόκληρο το μνημείο και μία μικρή περιοχή μπροστά και στα πλάγια αυτού περικλείεται από ένα κάγκελο με μεγάλο άνοιγμα στην πρόσοψή του. Η περιοχή που ορίζεται με αυτό τον τρόπο, είναι πλακοστρωμένη με μαρμάρινες πλάκες και περικλείει μαζί και κάποια παρτέρια με βλάστηση. Ακριβώς έξω από αυτή, υπάρχει άλλη μία περίφραξη, ευρύτερη με κοτεστόσερμα· η περιοχή της είναι πλακοστρωμένη με βοτσαλωτές πλάκες, υπάρχει και σε αυτήν κάποια βλάστηση και δύο παγκάκια αριστερά. Η περίφραξη αυτή έχει και πόρτα που δείχνει να είναι πάντοτε ανοιχτή.

Το μνημείο αυτό δημιουργήθηκε στον τόπο θανάτου αυτών των πέντε ανθρώπων. Ήταν όλοι τους πολύ νέοι στα χρόνια και με αντιστασιακή δράση. Συνελήφθησαν και χωρίς δίκη οδηγήθηκαν σε εκτέλεση που έγινε κάποια νυχτερινή ώρα. Λίγες μέρες μετά την εκτέλεση κάποιος άγνωστος άφησε σε αυτό το σημείο το επίγραμμα που κατόπιν χαράχτηκε στο μνημείο. Ακριβώς στον τόπο της εκτέλεσής τους, πολλά χρόνια αργότερα στήθηκε με την ιδιωτική πρωτοβουλία του αδελφού των τριών πρώτων εκτελεσθέντων. Είναι ένα ιδιωτικό μνημείο που δημιουργήθηκε με την παραχώρηση από την μεριά του Δήμου του χώρου αυτού και της σχετικής άδειας μαζί που απαιτείται για την ανέγερσή του. Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου έγιναν με επισημότητα στις 4 Σεπτεμβρίου 1982, ενταγμένα στο διήμερο εκδηλώσεων για τον εορτασμό της απελευθέρωσης της Καρδίτσας από τους Γερμανούς.

Αγρότης

 

Το μνημείο Αγρότης βρίσκεται στις εργατικές κατοικίες, κοντά στη σιδηροδρομική γραμμή και το αθλητικό πάρκο Παλέρμο της Καρδίτσας.

Πρόκειται για ένα ολόσωμο ορειχάλκινο γλυπτό που παριστάνει έναν όρθιο άνδρα, αδύνατο με κουρασμένη έκφραση. Φοράει τραγιάσκα, μπλούζα με κουμπάκια, ζώνη και από την αριστερή τσέπη του παντελονιού του προεξέχει ένα μαντήλι. Με τα χέρια του κρατάει μια κοσιά, με τη λεπίδα στραμμένη προς τα κάτω για να κόψει μία συστάδα φυτών.

Το έργο είναι τοποθετημένο πάνω σε ψηλό βάθρο δύο επιπέδων. (κάτω ένα πιο πλατύ με έναν έως τρεις αναβαθμούς και πιο πάνω ένα πιο ψηλό και λεπτό που σημειώνει μία ελαφρά προοδευτική σμίκρυνση προς τα πάνω) και επενδυμένο με φέτες από μάρμαρα.

Στην πρόσοψη, στο πάνω μισό τμήμα του είναι τοποθετημένη μια μαρμάρινη πλάκα, πάνω στην οποία αναγράφονται τα εξής:  

«Η ΑΝΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΜΝΗΜΕΙΟΥ ΕΓΙΝΕ ΣΕ ΑΝΑΜΝΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ ΚΑΙ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΓΙΑ ΕΘΝΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΗΣ 27- 2-1910

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΤΟ 1986 

ΕΠΙ ΠΡΟΕΔΡΙΑΣ ΒΑΣΙΛΗ ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΥ».

Το μνημείο ανεγέρθηκε στις 23 Φεβρουαρίου 1986, με πρωτοβουλία της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών Καρδίτσας για την απόδοση φόρο τιμής και μνήμης στην εξέγερση των αγροτών κατά των τσιφλικάδων το 1910.

Στην Καρδίτσα υπήρξε έντονη δράση και κινητικότητα με συνελεύσεις και συλλαλητήρια κυρίως μέσα από τις γραμμές του Πεδινού Γεωργικού Συνδέσμου που συντόνιζε τον αγώνα σε επαφή πάντοτε και συνεργασία με αντίστοιχους συνδέσμους σε ολόκληρη τη Θεσσαλία. Την 27η Φεβρουαρίου 1910 πραγματοποιήθηκε στην κεντρική πλατεία της Καρδίτσας (όπως και στις άλλες θεσσαλικές πόλεις) μεγαλειώδες συλλαλητήριο με συμμετοχή τουλάχιστον 10.000 αγροτών, οι οποίοι κάποια στιγμή κατευθύνθηκαν προς τις σιδηροδρομικές γραμμές για να σταματήσουν ένα τραίνο που ερχόταν από το κοντινό χωριό Σοφάδες και μετέφερε αγρότες που επιθυμούσαν να πάρουν μέρος στο συλλαλητήριο. Έχει ωστόσο δοθεί εντολή να μην επιτραπεί η στάση της αμαξοστοιχίας και η συνακόλουθη κάθοδος των αγροτών από τους Σοφάδες. Οι μετέχοντες στο συλλαλητήριο όδευσαν στο σταθμό με σκοπό να ανατρέψουν αυτή την κατάσταση. Έγιναν επεισόδια και εκεί, εκείνη την μέρα έπεσε ο πρώτος νεκρός της αγροτικής εξέγερσης, ο Χρήστος Σάλτας από το χωριό Ανώγι της Καρδίτσας. Λίγες μέρες μετά πραγματοποιήθηκαν τα επίσης αιματηρά επεισόδια στο Κιλελέρ που δυναμίτισαν ακόμη περισσότερο την εξέγερση των Θεσσαλών αγροτών. 

 

Επιγραφή στο σπίτι του Γιώργου Βαλταδώρου

Πρόκειται για μια μαρμάρινη επιγραφή, η οποία βρίσκεται τοποθετημένη στην τζαμαρία πάνω από την εξωτερική είσοδο της οικοδομής, στον χώρο της οποίας γεννήθηκε ο συγγραφέας Γεώργιος Βαλταδώρος.

Στην επιγραφή, που τοποθετήθηκε εκεί το 1994, από τον Δήμο Καρδίτσας, αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:  

«ΕΙΣ ΤΟΝ ΧΩΡΟΝ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΦΕΒ. ΤΟΥ 1897 ΕΓΕΝΝΗΘΗ Ο ΖΩΓΡΑΦΟΣ, Ο ΠΟΙΗΤΗΣ, Ο ΔΙΗΓΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΝΣΤ. ΒΑΛΤΑΔΩΡΟΣ».

 Ο Γ. Βαλταδώρος υπήρξε εξέχουσα μορφή των γραμμάτων και της Τέχνης και ανήκει στη χορεία των πρωτοπόρων της Γενιάς του Μεσοπολέμου, στη δεκαετία του ’20. Πρόσφερε αξιοπρόσεκτο έργο ως ζωγράφος, ως ποιητής και ως διηγηματογράφος.

 

Επιγραφή στο σπίτι του Δημήτρη Γιολδάση

Η επιγραφή ψηφιδωτό βρίσκεται έξω από το σπίτι – εργαστήριο του Ζωγράφου Δημήτρη Γιολδάση, το οποίο ανακατασκευάστηκε με πρωτοβουλία και δαπάνη του Δήμου Καρδίτσας το 2001.

Πρόκειται για μια τιμητική επιγραφή η οποία τοποθετήθηκε εκεί εις μνήμην του τιμώμενου προσώπου και πάνω στην επιφάνειά της αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«ΔΗΜΟΣ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ΚΑΤΟΙΚΙΑ – ΑΤΕΛΙΕ ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΙΟΛΔΑΣΗ 

ΔΩΡΕΑ ΣΤΕΛΛΑΣ Δ. ΓΙΟΛΔΑΣΗ».

Το σπίτι, το οποίο αποτέλεσε την κατοικία του  Δημήτρη Γιολδάση, σήμερα λειτουργεί ως Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης, ενώ στην αίθουσα ζωγραφικής υπάρχουν ορισμένα έργα και προσωπικά αντικείμενα του.

Ο Δημήτρης Γιολδάσης (1897- 1993) υπήρξε Έλληνας ζωγράφος του 20ού αιώνα. Γεννήθηκε το 1897 στο χωριό Βουνέσι Αγράφων (σημερινό Μορφοβούνι) από οικογένεια βοσκών που κατάγονταν από τη Σαμαρίνα. Παρακολούθησε εγκύκλιες σπουδές στην Καρδίτσα και τα Τρίκαλα όπου παράλληλα εργαζόταν. Το 1914 εισέρχεται στην Σχολή καλών τεχνών σπουδάζοντας πρώτα κοσμηματογραφία και έπειτα ζωγραφική.

 

Μνημείο Εθνικής Αντίστασης – Η μάχη της σοδειάς

Το μνημείο βρίσκεται στην ανατολική είσοδο της πόλης, σε νησίδα απέναντι από το γήπεδο και το αθλητικό πάρκο της Καρδίτσας.

Πρόκειται για ένα ορειχάλκινο σύμπλεγμα που φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Σώτο Αλεξίου, το 2004 και ανεγέρθηκε το 2005 από τον Δήμο Καρδίτσας.

Αποτελείται από μια παράσταση τριών όρθιων ανθρώπινων μορφών, ένα ζευγάρι αγροτών να κρατούν στα χέρια τους μια κοσιά και ένα δρεπάνι και έναν αρματωμένο μαχητή του ΕΛΑΣ με υψωμένη την γροθιά.

Στο πίσω μέρος, της μορφής του μαχητή του ΕΛΑΣ, υπάρχει εγχάρακτη μια επιγραφή που αναγράφονται: «Η Μάχη της σοδιάς το 1943».

Το σύμπλεγμα είναι τοποθετημένο πάνω σε ένα μαρμάρινο βάθρο δύο επιπέδων και μπροστά εκτείνεται μια αναβαθμίδα με πλακόστρωτο διάδρομο πρόσβασης.

Οι όρθιες μορφές με την στατική τους κίνηση, τα ανοιχτά στιβαρά τους πόδια, σε στάση δρασκελιάς, τα νευρώδη χέρια και τα έντονα χαρακτηριστικά των προσώπων τους, αποπνέουν μία αποφασιστική και αγωνιστική διάθεση, σε ύφος σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Τα γεωργικά εργαλεία που κρατούν, λειτουργούν ως σύμβολα για την ιδιαιτερότητα του ιστορικού γεγονότος που αφηγείται το γλυπτό.

Το μνημείο συμβολίζει την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης 1941 - 1944 και τον ρόλο της Καρδίτσας στον απελευθερωτικό αγώνα καθώς παραπέμπει σε μία από τις πιο συγκλονιστικές στιγμές της Εθνικής Αντίστασης, στη μάχη της σοδειάς, που δόθηκε το 1943 - 1944 στον θεσσαλικό κάμπο από τους Θεσσαλούς αγρότες και τους αντάρτες, που τους ενίσχυαν συστηματικά στον αγώνα τους.

Οι χειμώνες του 1941 και 1942 ήταν πολύ δύσκολοι καθώς θέριζε την περιοχή ένας τρομερός λιμός. Ο στρατός κατοχής για την αντιμετώπιση του επισιτιστικού προβλήματος κήρυξε την επίταξη της σοδειάς. Η μάχη της σοδειάς αφορά ακριβώς στην προσπάθεια των ντόπιων να μαζέψουν το σιτάρι τους και να αποφύγουν να το αποδώσουν στον στρατό κατοχής, εξασφαλίζοντας τροφή και επιβίωση για τους ίδιους και αποκόβοντας μαζί τους κατακτητές από μία σοβαρή πηγή ανεφοδιασμού τροφίμων.

 

Γλυπτό με νερό- σιντριβάνι

Το γλυπτό σιντριβάνι βρίσκεται στην κεντρική πλατείας της Καρδίτσας, ανάμεσα σε παρτέρια με φυτά.

Πρόκειται για μία μεγάλη κατασκευή σε σχήμα κόλουρης πυραμίδας, αποτελούμενης από δύο κλιμακωτά επίπεδα. Είναι κατασκευασμένο από μαύρο γρανίτη και ανοξείδωτο ατσάλι, πάνω στο οποίο υπάρχουν σχέδια εγχάρακτα και διάτρητα, που σχετίζονται με μοτίβα της νεολιθικής κεραμεϊκής και σχέδια που χρησιμοποιήθηκαν στις παραδοσιακές φορεσιές της περιοχής.

Είναι μια πυξίδα από ατσάλι με σύμβολα εμπνευσμένα από τον νεολιθικό πολιτισμό.

Το σιντριβάνι, που αποτελεί μια ιστορική και γεωγραφική πυξίδα της Θεσσαλίας είναι έργο της γλύπτριας Νέλλας Γκόλλαντα και της αρχιτέκτονα Ασπασία Κουζούπη.  Κατασκευάστηκε το 2005

Στο πάνω τμήμα της κατασκευής υπάρχει εγχάρακτη επιγραφή με διάτρητους χαρακτήρες: «νέλλα γκόλαντα, γλύπτης τοπίου 2004-2005 ασπασία κουζούπη, αρχιτέκτων».

Το έργο που αντικατέστησε ένα προηγούμενο σιντριβάνι που υπήρχε ακριβώς σε εκείνο το σημείο από μία προηγούμενη διαμόρφωση της πλατείας, χρηματοδοτήθηκε μέσω της Δημοτικής Αναπτυξιακής Μελετητικής Επιχείρησης Καρδίτσας στα πλαίσια ακριβώς μίας γενικότερης ανάπλασης της κεντρικής πλατείας της πόλης. Από τα τέλη Απριλίου του 2005 το σιντριβάνι προβάλλει στην πλήρη του μορφή στην κεντρική πλατεία της πόλης.

Περιγραφική ανάλυση

Πάνω, στην κεντρική περιοχή είναι το άνοιγμα του σιντριβανιού, από όπου αναδύεται μία κατασκευή από ανοξείδωτο ατσάλι, με πολλές διακλαδώσεις, από όπου εκτοξεύεται με έναν κάπως περιστροφικό τρόπο το νερό. Γύρω – γύρω η κατασκευή ορίζεται από ένα αυλάκι, ο πυθμένας του οποίου ανεβαίνει προς τα πάνω, καθώς απομακρύνεται από το σιντριβάνι, κι ακολούθως, καθώς βυθίζεται πάλι, δημιουργούνται στην επιφάνεια του κάποια εξέχοντα σχήματα που είναι οι διάφοροι αστερισμοί που είναι ορατοί στον θεσσαλικό ουρανό. Λίγο πιο έξω από τις ακμές της κατασκευής η περιοχή ορίζεται από τέσσερις χαμηλούς πεσσούς από μάρμαρο, πάνω στους οποίους είναι τοποθετημένες από μία πλάκα από μέταλλο με επιγραφές και σχόλια. Στην ταμπέλα του πρώτου πεσσού, υπάρχουν κάποια διάτρητα νεολιθικά μοτίβα και ένα μεγάλο: Ν επίσης διάτρητο. Λίγο πιο κάνω από αυτό διαβάζουμε με εγχάρακτους χαρακτήρες: «ΝΟΤΟΣ»

: Τα εγχάρακτα / και διάτρητα σύμβολα ανήκουν / στη νεολιθική εποχή [6000-3000π.Χ.]. / Πλήθος νεολιθικών ευρημάτων και οικισμών / έχουν αποκαλυφθεί στον θεσσαλικό κάμπο. / Τα σύμβολα αυτά σε παραλλαγές τους τα διακρίνουμε στα τοπικά κεντήματα, / φορεσιές, έπιπλα, κοσμήματα ... / μέχρι και την εποχή μας. (με διαγώνια διάταξη κειμένου). Στην ταμπέλα του δεύτερου πεσσού, συναντούμε κάποια διάτρητα κοσμήματα και ένα επίσης διάτρητο μεγάλο και κεφαλαίο: Α. Πιο κάτω διαβάζουμε με εγχάρακτους χαρακτήρες: ΑΝΑΤΟΛΗ: Η σφαίρα / με τα νερά έχει άμεση δομική / σχέση με το γνωστό αγριολούλουδο166 / του κάμπου, και τους ιπταμένους σπόρους / του που με τον άνεμο διασκορπίζονται προς / τυχαία σημεία του ορίζοντα, παραπέ- / μποντας στην διασπορά των / πολιτισμών. (με διαγώνια διάταξη κειμένου). Ομοίως και η ταμπέλα του τρίτου πεσσού έχει κάποια διάτρητα μοτίβα και ένα επίσης κεφαλαίο διάτρητο: Β. Ακολούθως διαβάζουμε: ΒΟΡΡΑΣ: Οι διαγώνιοι / άξονες είναι στραμμένοι προς / τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. / Στο κέντρο της πόλης δημιουργείται μια / γεωγραφική πυξίδα ανοίγοντας την δυνατότητα / ανάγνωσης των φυσικών φαινομένων -/ άνεμοι, ισημερίες, εποχές- αλλά / και της θέσης της πόλης μέσα στον θεσσαλικό κάμπο. (με διαγώνια διάταξη κειμένου). Στην ταμπέλα του τέταρτου πεσσού πάλι συναντούμε διάτρητα μοτίβα κι επίσης ένα μεγάλο, κεφαλαίο διάτρητο Δ. Πιο κάτω: ΔΥΣΗ: Ξεκινώντας από / τον Βορρά, όπου τοποθετείται / ο πολικός αστέρας, απεικονίζονται / οι παρακάτω αστερισμοί / Β=>Δ Μικρή Άρκτος/Κασσιόπη/Κηφέας/Κύκνος / Δ=>Ν Σαύρα/Πήγασος/Ανδρομέδα/Αετός / Ν=>Α Περσέας/Ορίων/Λαγός Κύων / Α=>Β Βοώτης/Βόρειος Στέφανος/ / Μεγάλη Άρκτος (με διαγώνια διάταξη κειμένου και εγχάρακτους χαρακτήρες). Οι πληροφορίες αυτές των πεσσών δίνουν το πλαίσιο του προβληματισμού και των στόχων του έργου. Η κατασκευή παραπέμπει σε μία τεράστια πυξίδα και για το σκοπό αυτό η διάταξή της δεν ακολουθεί τον προσανατολισμό της πλατείας, αλλά αυτόν των τεσσάρων σημείων του ορίζοντα. Το νεολιθικό παρελθόν της περιοχής και η συνήθεια προσανατολισμού με τη βοήθεια των αστεριών αποτελούν σημαντικά σημεία, όπως εξάλλου η μεταφορά που επιχειρείται με το σκόρπισμα του αγριολούλουδου και τη διασπορά των πολιτισμών. Το σχήμα εξάλλου της κατασκευής παραπέμπει μορφολογικά στο σχήμα της θεσσαλικής μαγούλας αλλά μαζί και της σκεπαστής αγοράς που είναι σχετικά κοντά στην περιοχή και καλείται να συνομιλήσει και κατά το δυνατόν να δέσει με τα υπόλοιπα ισχυρά σημεία, με τα οποία βρίσκεται σε άμεση οπτική επαφή: το αστικό περιβάλλον γύρω από το κέντρο της περιοχής, το κτίριο του Παλλάς που κινείται μορφολογικά στο πλαίσιο του όψιμου μεταπολεμικού μοντερνισμού, τις στοές γύρω – γύρω στα κτίρια της πλατείας, το προπολεμικό κτίριο της Εμπορικής Τράπεζας και βεβαίως τις τέσσερις μούσες.

Το χρώμα της επίσης υπαινίσσεται μία σχέση τόσο με τον στιλπνό οψιανό, με τον οποίο κατασκεύαζαν προϊστορικά εργαλεία, αλλά και με το μαύρο φόντο που είχαν οι ποδιές των γυναικών στις παραδοσιακές φορεσιές.

 

1^ο  Συμπόσιο Γλυπτικής Καρδίτσας 2005

Στην Καρδίτσα συναντήθηκαν έξι σημαντικοί γλύπτες, ο Διονύσης Γερολυμάτος, ο Θόδωρος Παπαγιάννης, ο Χρήστος Ρηγανάς, ο Κυριάκος Ρόκος, ο Πραξιτέλης Τζανουλίνος και ο Γιώργος Χουλιαράς, προσκεκλημένοι από το δήμο και μετέτρεψαν τη γνωστή περιοχή «Παπαράντζα» σε μια κυψέλη δημιουργίας. Συμμετέχοντας στο «1ο Συμπόσιο Γλυπτικής», που διοργάνωσε ο δήμος, ξεκίνησαν τον Αύγουστο του 2005, δημιουργώντας μαζί με τους βοηθούς τους έξι γλυπτά, που έμειναν στην πόλη της Καρδίτσας και κοσμούν τους χώρους της.

Σύνθεση «Το τοπίο»

Η σύνθεση «Το τοπίο» βρίσκεται στην «πλατεία της Δραχμής», στη διασταύρωση των οδών Ηρώων Πολυτεχνείου και Παλαιολόγου. Πρόκειται για μια μαρμάρινη σύνθεση διαστάσεων, περίπου 180 x 320 x 70 εκ. που αφορά σε έναν ευμεγέθη βράχο, πυραμιδοειδούς σχήματος, η οποία  φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Διονύση Γερολυμάτο και τους βοηθούς του, Σταύρο Μαυρομιχάλη και Αχιλλέα Λιάπη, στο 1^ο Συμπόσιο Γλυπτικής Καρδίτσας, το 2005.

Στον μαρμάρινο όγκο του ξεδιπλώνεται ο χρόνος, η ιστορία, οι μνήμες. Στοιχεία της φύσης, ο διάδρομος με τα κεριά - επίκληση των ψυχών που χάθηκαν στον εμφύλιο, οι τρεις μοίρες της λαϊκής μυθοπλασίας, το φευγιό των νεκρών με τις ομηρικές αναφορές, η σύγχρονη, απάνθρωπη τσιμεντούπολη... είναι μερικά από τα συμβολικά στοιχεία του έργου.

Στο επάνω μέρος του έργου, σε μία σχεδόν τριγωνική αιχμή του βράχου είναι μία διαμπερής οπή και γύρω από την περίμετρό της διαγράφονται μία άχλη και οι μακριές αχτίδες του ήλιου. Στην μία όψη του, λίγο πιο κάτω από τον ήλιο και αριστερά (σύμφωνα με τη στάση του θεατή) διακρίνονται σε σχετικά κατακόρυφη διάταξη μία σειρά από κυλινδρικές ράβδους. Ακριβώς πιο κάτω, στην κεντρική περιοχή μία ανθρώπινη μορφή σε αρκετά ελεύθερη και αφαιρετική απόδοση· παριστάνεται σε πλάγια στάση και κραδαίνει κάτι. Στην κάτω – κάτω και δεξιά περιοχή του γλυπτού έχει χαραχτεί ένα πλέγμα και ακριβώς πάνω από αυτό έχει τοποθετηθεί ένα ακόμη μεταλλικό πλέγμα (με τετράγωνα μεγαλύτερων διαστάσεων). Στην πίσω του όψη, κάτω από τον ήλιο διαγράφεται ένα σμήνος πουλιών που πετούνε με κατεύθυνση προς τα αριστερά. Πιο κάτω διακρίνεται το περίγραμμα κάποιων ψηλών κτιρίων με λιτό και μοντέρνο περίγραμμα και κάποιων ακόμη με τοξωτές απολήξεις.

Σε μία από τις πλάγιες όψεις του γλυπτού υπάρχει μια επιγραφή στην οποία αναγράφονται τα εξής:

«ΕΡΓΟ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ του ποτέ ΚΩΝ/ΝΟΥ ΓΕΡΟΛΥΜΑΤΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΒΟΗΘΩΝ ΣΤΑΥΡΟΥ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ ΚΑΙ ΑΧΙΛΛΕΑ ΛΙΑΠΗ ΚΑΡΔΙΤΣΑ ΙΟΥΝΙΟΣ 2005».

Το γλυπτό βρίσκεται μέσα σε μία νησίδα με πρασινάδα της συγκεκριμένης πλατείας· περιβάλλεται γύρω – γύρω από θάμνους και λουλούδια σε μία μικρή ακτίνα που ορίζεται από το χαλαρό όριο που διαγράφουν μία σειρά πέτρες.

Σύμπλεγμα «Ενιαία Εθνική Αντίσταση»

Το έργο «Ενιαία Εθνική Αντίσταση» βρίσκεται στην πλατεία Δ. Λάππα ή Δ. Γιολδάση της πόλης της Καρδίτσας. Είναι τοποθετημένο μέσα σε ένα παρτέρι με πρασινάδα. Έχει διαστάσεις, περίπου 250 x 320 x 35 εκ.

Το γλυπτό εδράζεται σε μία μαύρη τσιμεντένια, ορθογώνια παραλληλεπίπεδη βάση, διαστάσεων 45 x 320 x 100 εκ.

Το έργο φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Θόδωρο Παπαγιάννη και τον βοηθό του  Κωνσταντίνο Βρυττιά, στο 1^ο Συμπόσιο Γλυπτικής Καρδίτσας, το 2005.

Πρόκειται για τρεις ένστολες και ένοπλες ανδρικές μορφές που βαδίζουν η μία λίγο πίσω από την άλλη προς τα αριστερά.

Το κόκκινο, το κίτρινο και το μπλε «ντύνουν» τις ένοπλες μεταλλικές μορφές του.

Μία κόκκινη που χειρονομεί με το ένα της χέρι να προβάλλει προς τα μπροστά, ακολουθεί μία κίτρινη με ένα χέρι σηκωμένο προς τα πάνω και έπεται τέλος μία τρίτη, μπλε με τα χέρια στις τσέπες. Και οι τρεις τους είναι γενειοφόροι, αρματωμένοι και μορφολογικά παραπέμπουν στις μορφές των ανταρτών του 1941 - 1944. Ακριβώς πίσω από τις μορφές ακολουθούν οι αντίστοιχες: κόκκινη, κίτρινη και μπλε ορθογώνιες παραλληλόγραμμες επιφάνειες -μήτρες- πλαίσια, από τα οποία αφαιρέθηκαν οι μορφές. Το τέχνασμα αυτό δίνει όγκο στο σύμπλεγμα και δημιουργεί την αίσθηση του πλήθους στις γλυπτικές μορφές.

Σε μία γωνία του βάθρου είναι τοποθετημένη μία αναθηματική μεταλλική πλάκα, πάνω στην οποία αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«Α΄ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΓΛΥΠΤΙΚΗΣ 2005  ΓΛΥΠΤΗΣ Θ. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ  ΒΟΗΘΟΣ Κ. ΒΡΥΤΤΙΑΣ».

 

 Σύνθεση «Αλκυόνη» 

Το γλυπτό βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά του πάρκου Παυσίλυπου της Καρδίτσας.

Πρόκειται για ένα μαρμάρινο αφαιρετικό έργο, διαστάσεων περίπου 140 x 215 x 100 εκ., που στηρίζεται στη σχέση όγκων - χώρου και έχει αναφορά στην Αλκυόνη και το μύθο της.

Φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Χρήστος Ρηγανάς και τον βοηθό του Α. Πατσέλη, στο 1^ο Συμπόσιο Γλυπτικής Καρδίτσας, το 2005.

Με καθαρούς μεστούς, σχηματοποιημένους, αρκετά ελεύθερους και μαζί αφαιρετικούς όγκους αποδίδεται η μορφή ενός πουλιού. Διακρίνεται σε ξεχωριστές δομικές αρθρώσεις το κεφάλι και ο λαιμός του, το σώμα και η ουρά του και τέλος το ανοιχτό φτερό του. Η επιφάνειά του ορίζεται από στίξεις, καθώς κι επάλληλες και συμπλεκόμενες γραμμώσεις. Η σύνθεση που διακρίνεται από την ελευθερία και τη σχετική αφαιρετική των όγκων της, αποτελεί εικαστική απεικόνιση της μυθικής Αλκυόνης, της γυναίκας που οι θεοί από ζήλια για την ερωτικής της ευτυχία την μεταμόρφωσαν σε πτηνό, την ταλαιπώρησαν πολύ κάθε φορά που γεννούσε τα αυγά της, για να την λυπηθούν στο τέλος και να θεσμοθέτησαν τις ήπιες μέρες μέσα στο καταχείμωνο, προκειμένου να μπορεί να γεννά με ασφάλεια τα αυγά της.

Το γλυπτό εδράζεται πάνω σε μία επίσης μαρμάρινη ορθογώνια παραλληλεπίπεδη βάση, διαστάσεων: 40 x 150 x 90 εκ.

Πάνω  στη βάση αναγράφονται εγχάρακτα η υπογραφή του καλλιτέχνη, η χρονολόγηση του έργου και η επιγραφή:

«ΕΦΙΛΟΤΕΧΝΗΣΕ Ο ΓΛΥΠΤΗΣ Χ. ΡΗΓΑΝΑΣ ΜΕ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗ ΤΟΝ Α. ΠΑΤΣΕΛΗ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ «Α΄ ΣΥΜΠΟΣΙΟΥ ΓΛΥΠΤΙΚΗΣ ΚΑΡΔΙΤΣΑ 2005» ΕΠΙ ΔΗΜΑΡΧΙΑΣ Χ. ΤΕΓΟΥ».

 

Σύνθεση «Οι ζευγάδες φεύγουν, όμως η σπορά μένει»

Το γλυπτό «Οι ζευγάδες φεύγουν, όμως η σπορά μένει» βρίσκεται στην πλατεία Καμινάδων της Καρδίτσας. Ή στο άλσος της Παπαράντζας.

Το γλυπτό φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Κ. Ρόκου και τους βοηθούς του, Δημήτρη Χριστογιάννη και Λυδία, στο 1^ο Συμπόσιο Γλυπτικής Καρδίτσας, το 2005.

Οι αγροτικές κινητοποιήσεις και η φράση του Χ. Φλωράκη «Οι ζευγάδες φεύγουν, η σπορά μένει» έδωσαν το έναυσμα για τη δημιουργία του.

Πρόκειται για μια μαρμάρινη σύνθεση που αποτελείται από έναν επιμήκη βράχο σε κατακόρυφη στήριξη. Το έργο σε μεγάλο βαθμό κρατάει την αδρότητα της υφής του φυσικού βράχου με το κόκκινο-καφέ χρώμα του φλοιού του, που διατηρείται στο μεγαλύτερο μέρος του. Κατά τόπους διακόπτεται από τις λαξεύσεις, και αποκαλύπτονται τα ετερόκλητα στοιχεία της σύνθεσης με λευκό χρώμα και στιλπνή υφή.

Το έργο παρατηρείται, αναλόγως και σύμφωνα με την οπτική θέση του θεατή.

Από χαμηλό σημείο διακρίνεται με σαφήνεια ένα πρόσωπο, η μύτη και τα χείλη, που προβάλλουν μέσα από μία ρωγμή του μαρμάρου. Στη συνέχεια αρχίζει μια σουρεαλιστική σύνθεση με λογικές ανατροπές. Στη θέση του δεξιού ματιού προβάλει ένα παράθυρο με ανοιχτά παντζούρια και πιο ψηλά εμφανίζονται απόκρημνα βράχια, πάνω στα οποία διαγράφονται σπιτάκια και ποικίλες άλλες κατασκευές. Κι ακόμη πιο πάνω, με εξαιρετική ρεαλιστική αναπαράσταση και με τελείως αναπάντεχο τρόπο, προβάλουν δύο δάχτυλα ανθρώπινου χεριού. Στο ίδιο ύψος περίπου, μαζί με όλα αυτά τα σουρεαλιστικά στοιχεία υπάρχει μια επίπεδη τραπεζιόσχημη επιφάνεια, πάνω στην οποία αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

«ΟΙ ΖΕΥΓΑΔΕΣ  ΦΕΥΓΟΥΝ  ΟΜΩΣ Η ΣΠΟΡΑ  ΜΕΝΕΙ».

Στην δεξιά πλευρά της κύριας όψης του γλυπτού, υπάρχει άλλη μία εγχάρακτη επιγραφή που αναγράφει τα στοιχεία των δημιουργών του:

«ROKOS  συνεργάτης γλύπτης  Δ. ΧΡΙΣΤΟΓΙΑΝΝΗΣ  βοηθός γλύπτη ΛΥΔΙΑ».

Παρατηρώντας το γλυπτό από την πίσω όψη διακρίνεται η συνέχιση της ρωγμής με τις ετερόκλητες και αινιγματικές, παραστάσεις, ενώ κάτι ανάλογο συμβαίνει και με μία άλλη μικρότερη, τριγωνική ρωγμή που βρίσκεται στο κάτω μέρος του γλυπτού και λίγο αριστερά.

Τα μορφολογικά στοιχεία του έργου, ο παραβολικός χαρακτήρας και το βαθύτερο νόημα της φράσης, που στοίχειωσε μέσα στην ψυχή του καλλιτέχνη και ονομάτισε το έργο του, είναι τα υλικά που αξιοποιούνται από τον δημιουργό για να υπαινιχθεί μία κρίσιμη πτυχή της τοπικής ιστορίας, η οποία ανάγεται στο 1909 - 1910 με τις κινητοποιήσεις των αγροτών της Θεσσαλίας που απέβλεπαν στην απαλλαγή τους από το καθεστώς υπαγωγής στους τσιφλικάδες. Η Καρδίτσα είχε έντονη συμμετοχή σε αυτές τις κινητοποιήσεις που την πλήρωσε με φόρο αίματος, του πρώτου μάλιστα νεκρού, στις 27 Φεβρουαρίου 1910, ελάχιστες μόνον μέρες πριν ξεσπάσουν τα αιματηρά γεγονότα του Κιλελέρ.

 

Σύνθεση «Όστρεο»

Το γλυπτό «Σύνθεση» βρίσκεται στον πεζόδρομο που διέρχεται ανάμεσα από την Δημοτική Πινακοθήκη και το Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας.

Πρόκειται για μια μαρμάρινη επιμήκη σύνθεση με κατακόρυφη διάταξη στο χώρο, διαστάσεων περίπου 190 x 70 x 90 εκ.. Σε έναν ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο όγκο μαρμάρου έχουν λαξευτεί διάφορες κοιλώσεις. Διακρίνονται στίξεις και εγχαράξεις αλλά και τέλεια στιλπνές επιφάνειες. Σε κάποιο σημείο έχει αφεθεί άθικτος και αξιοποιείται εικαστικά ο φλοιός του μαρμάρου με το κόκκινο-καφέ χρώμα του. Στην ίδια σχεδόν περιοχή αποδίδονται δύο ελαφρώς προεξέχοντα κυλινδρικά στελέχη σε σχεδόν παράλληλη μεταξύ τους διάταξη (το ένα πάνω και το άλλο κάτω). Ανάμεσα από αυτά τα κυλινδρικά στελέχη έχουν λαξευτεί δύο κυκλικές κοίλες περιοχές –πάλι σε κατακόρυφη και παράλληλη μεταξύ τους διάταξη- κι ανάμεσά τους μία οριζόντια επίσης κοίλη εγκοπή. Αντιστοίχως προς τα δεξιά διακρίνονται πολλές παράλληλες μεταξύ τους εγκοπές με οριζόντια διάταξη. Το γλυπτό πατάει σε μία στιλπνή μαρμάρινη, ορθογώνια παραλληλεπίπεδη βάση, διαστάσεων: 70 x 100 x 100 εκ., πάνω στην οποία αναγράφεται εγχάρακτη η επιγραφή: «Α΄ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΓΛΥΠΤΙΚΗΣ ΚΑΡΔΙΤΣΑ 2005 ΕΠΙ ΔΗΜΑΡΧΙΑΣ ΧΡΗΣΤΟΥ ΤΕΓΟΥ  ΓΛΥΠΤΗΣ ΠΡΑΞΙΤΕΛΗΣ ΤΖΑΝΟΥΛΙΝΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΓΑΛΛΟΥ». 

Σε ένα σημείο, σχεδόν παράλληλα με τη βάση διαβάζεται και η υπογραφή του γλύπτη με την χρονολόγηση του έργου.

Το έργο φιλοτέχνησε ο γλύπτης Πραξιτέλης Τζανουλίνος με τον βοηθό του Γεώργιο Αγάλλου, στο 1^ο Συμπόσιο Γλυπτικής Καρδίτσας, το 2005.

 

«Σύνθεση σε δυναμικό σχήμα»

Το γλυπτό «Σύνθεση σε δυναμικό σχήμα» βρίσκεται στην πλατεία της Δημοτικής αγοράς και έναντι του ναού Αγίου Γεωργίου, Καρδίτσας.

Πρόκειται για ένα γλυπτό διαστάσεων 140 x 300 x 50 εκ. περίπου, που φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Γεώργιο Χουλιαρά και τον βοηθό του Σπύρο Λισγαρά. Το έργο δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Α΄ Συμποσίου Γλυπτικής στην Καρδίτσα που πραγματοποιήθηκε το 2005.

Είναι συντεθειμένο με ελεύθερο και δυναμικό τρόπο, από μεταλλικές επιφάνειες, στις οποίες διατηρείται το φυσικό χρώμα του μετάλλου τους. Συνδυάζονται μεταξύ τους με συμπαγείς όγκους και ενώνονται με ορατές συγκολλήσεις έτσι ώστε να δίνουν την αίσθηση του δυναμικού στοιχείου στο χώρο.

Το γλυπτό εδράζεται σε μία κυλινδρική τσιμεντένια βάση, με σαγρέ επιφάνεια, διαστάσεων, ύψος: 152 εκ. και διάμετρος: 223 εκ., ενώ ακριβώς στο σημείο που ενώνεται το γλυπτό με τη βάση του, έχει μία επίσης κυλινδρική λωρίδα, πάνω στην οποία αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής:

« ΕΠΙ ΔΗΜΑΡΧΙΑΣ Χ. ΤΕΓΟΥ Α΄ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΓΛΥΠΤΙΚΗΣ ΚΑΡΔΙΤΣΑ ΓΛΥΠΤΗΣ Γ. ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ ΒΟΗΘΟΣ Σ. ΛΙΣΓΑΡΑΣ».